Helgafell - 01.05.1953, Síða 56

Þættir úr sögu hljómsveitar-
málanna
I.
Alþingishátíðin 1930 er ínesta há-
tíð, sem nokkru sinni hefur verið hald-
in á Islandi. Undirbúningur hennar
var falinn víðsýnum mennta- og
framkvæmdamönnum. Kom snemma
fram hjá þeim sú hugmynd, að' tón-
listarflutningur skyldi skipa veglegan
sess á hátíðinni, og var ákveðið að
efna til samkeppni um hátíðaljóð og
kantötu til flutnings á Þingvöllum.
Þessháttar viðhöfn hefur tíðkazt og
þótt sjálfsögð við hátíðleg tækifæri
með flestum menningarþjóðum aftan
úr grárri forneskju. En hér á landi
var hún algert nýmæli, og það furðu
djarflegt eins og á stóð.
Þessari keppni lauk þannig, eins og
alþjóð er kunnugt, að Davíð skáld
Stefánsson frá Fagraskógi hlaut verð-
launin fyrir hátíðaijóðin, en Páll ís-
ólfsson fyrir tónverkið. En af þessu
tilefni spruttu mörg önnur ágæt lista-
verk, þótt ekki yrðu þau sigursæl í
lceppninni, og mun ekki annar ytri
viðburður í lífi þjóð'arinnar hafa liaft
frjórri áhrif á listsköpun hennar en
Alþingishátíðin 1930, einkum þó á
tónlistarsviðinu. Nægir að minna á,
að þættir úr kantötunum við hátíða-
ljóðin, en þær munu alls hafa orðið
einar sjö talsins, eru enn í dag uppi-
staða íslenzkrar hátíðatónlistar og
margt úr þeim meðal þess merkasta,
sem enn hefur verið' samið af tónlist
á íslandi. Það mundi mega færa gild
rök að' því, að þær séu, hver um sig,
meðal beztu verka höfunda sinna.
Þetta má þakka því, að um undir-
búning og tilhögun Alþingishátíðar-
innar fjölluðu stórhuga menn og bjart-
sýnir, sem töldu aðeins það allra bezta
nógu gott, þegar þjóðarsómi bauð, og
höfðu víðsýni og menningu til að
setja markið' hátt.
Það kann að vera, að þeir hafi ekki
liaft fyllstu fyrirhyggju um það,
hvernig unnt yrði að flytja hátíða-
kantötuna, þegar hún væri orðin til,
— en hver vill nú ámæla þeim fyrir
það? Skilyrði til æðri tónlistarflutn-
ings voru hér mjög ófullkomin um
þetta leyti. Hér voru að vísu góðir
kórar, — „Heimir" Sigfúsar Einars-
sonar var nýlega kominn úr mikilli
sigurför til Kaupmannahafnar, og
auðvelt mátti teljast að stækka hann
eftir þörfum. Agætir söngmenn voru
hér einnig, sem vel var treystandi til
að fara með einsöngshlutverk, þótt
erfið væru. — En hvar var hljóm-
sveitin? Hún var engin til á íslandi á
þessum árum. Hér voru að vísu nokkr-
ir menn, sem ýmist með sjálfsnámi
eða nokkurri tilsögn höfðu náð tals-
verðri leikni í meðferð einstaka hljóm-
sveitarldjóðfæra. Þessir menn höfðu
öð’ru hverju „telcið lagið“ saman und-
ir stjórn Sigfúsar Einarssonar, en slíkt
gat naumast talizt hljómsveit í þeim