Helgafell - 01.05.1953, Síða 87

BÓKMENNTIR
85
andstöðu okkur voldugri þjóðar, er stóð betur að vígi í flestum efnum.
En þar að auki áttum við í baráttu við öndverð öfl í okkur sjálfum: böl-
sým, vantraust á eigin mátt, vanmat á getu þjóðarinnar til þess að standa
á eigin fótum, metnaðarskort langkúgaðra kynslóða. Hér þurfti í raun
og sannleika mikils með, alls sem unnt var að tefla fram gegn þessu böl-
sýni, þessu vanmati, alls sem fengi aukið þjóðinm metnað og trú á sjálfa
sig. Allt slíkt orkaði sem berhvöt, lúðurhljómur. Bókmennta- og lista-
sigrar ungra lslendinga ytra á þessum árum, þeirra Gunnars Gunnars-
sonar, Jóhanns Sigurjónssonar og Einars Jónssonar voru á sínum tíma
mikils háttar hvöt tvílráðum mönnum, er stigu fram á fót sinn og hik-
uðu við. Ekki var íslendingum allt ófært, meðan menn úr þeirra hópi
gátu í ójafnri aðstöðu rutt sér til rúms meðal frændþjóða sinna í fremstu
röð þeirra eigin afreksmanna. Þessu má ekki gleyma. Og um það mætti
lengi tala, Jió að ég verði að láta nægja að minnast aðeins á það.
Og hvað svo um hinn nnkla draum? Vafalaust rætast draumar á
ýmsa vegu, sumir skjótt, aðrir seint, jafnvel aldrei. Sá sem þá ól, nýtur
þeirra sjaldan í vökunni, hinu hversdagslega lífi frá degi til dags. Vafa-
laust er skáldið Gunnar Gunnarsson einn í þeirra tölu, sem vonbrigði
hafa reynt. Hann mátti lengi þola ýmsan andróður og skilningsleysi
ftá hlið Ianda sinna ýnussa, er vildu ekki skilja verk hans, þýðingu þess
eða boðskap. Plógar tveggja heimsstyrjalda hafa líka mörgu í auðn snú-
>ð, sem seint fær gróið. En um það tjáir ekki að fást. Enginn fær bonð
annars harm. Þrátt fyrir allt vil ég telja, að æviraun Gunnars Gunnars-
sonar hafi ráðizt giftusamlea. För hans út í hinn stóra heim var ef-
laust til fjár og frama gerð. í draumum og ævintýrum tekur raunveru-
leikinn á sig annarleg gervi. Fé og frægð, hvað merkir nú þetta í lífi vök-
unnar, hins blæjulausa, virka dags? Líkast til ekki nein ósköp af upp-
dráttarsjúkum krónum, hvað þá harðara gjaldmiðli. Og frægðin, orðstír
einherjans, hins flokkslausa manns, fer huldu höfði um markaðstorgin.
Samt er hvorttveggja virkileiki. Draumurinn hefir ræzt í verkum skálds-
ms sjálfs, og í þeim og með þeim mun orðstír þess lifa um langa fram-
tað. Meðan fslendingar lifa mun draumur kynslóðanna lifa, draumurinn,
sem skapaði skáldið Gunnar Gunnarsson og verk hans.