Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Síða 39

ÚR VINNUSTOFU SAGNASKÁLDS
149
gleraugu, eins og hún gerir þar. í B, eins og í bókinni, er hún hinsvegar
ekki lcölluð Ugla, heldur heitir hún það. Á tilsvarandi stað í B segir
húsfaðirinn: „Og heitir Ugla? Ánægjulegt! Lærður fugl; og hennar
tími nóttin.“ (3). Og bókin girðir fyrir allan misskilning: „Hann hef-
ur upp fyrir sér nafn mitt: Ugla, og heldur áfram: lærður fugl; og
hennar tími nóttin.“ (8).
Umræður og athugasemdir um siðferði, ekki sízt um kynferðislíf
manna, eru mikilvægur þáttur í Atómstöðinni. Flestum kvenpersónum
hókarinnar er lýst að meira eða minna leyti í ljósi andstæðunnar milli
kynferðilegra hvata og (kristilegs, ,,borgaralegs“) siðferðis: Uglu, Ald-
inblóði, Kleópötru, jafnvel móður organistans, sem átti krakka um
fermingu og lifði alltaf síðan undir fargi syndasektarinnar. Höf. segir
strax í upphafi G einnig frá hinni kynferðislegu reynslu norðanstúlk-
unnar, áður en hún kemur til Reykjavíkur. Það er athyglisvert við þessa
lýsingu, hvað ýmis atriði sögunnar hafa staðið skáldinu lifandi fyrir
hugskotssjónum frá fyrstu byrjun; persónur og atburðir eru ekki ein-
ungis „grind“, heldur hafa þegar tekið á sig form og liti:
Heima í sveit sinni hefur hún verið skotin í prestssyni. Hún hefur litla kynferði-
lega reynslu; fyrir meira en ári „verið með“ kaupamanni frá næsta bæ á lækjar-
bakka í tunglsljósi seinast í ágúst að liðnum þurkdegi. Nokkrum dögum síðar hafði
hann komið aftur, og hún gert sér eitthvað til erindis við hann og fylgt honum á
leið, og það hafði endurtekið sig. En skömmu síðar hafði hann farið burt, og hún
hafði í rauninni ekki saknað hans. En þessi reynsla hefur hjálpað til að gera hana
síður háða blekkíngarfullum meydómshugsunarhætti á flestu sviði. Hinsvegar er
■erótik hennar sterk og heilbrigð, en hólfuð frá dagvitundinni, og kemur þeim mun
sterkar upp, þegar slappað er á vitsmunastjórn dagsins. Erótik hennar birtist í gerð-
um fremur en orðum, og þegar hún hugsar um þetta hálfa líf sitt, þá er það án
rómantíkur. 2
Á þessa „næturvitund“ Uglu er síðar minnzt t. d. A 29, þar sem hún er
að hugleiða með sjálfri sér: „það sem manni finst ósiðlegt á morgnum
finst manni sjálfsagt á kvöldin, því sjálfsagðara sem líður nær miðnætti;
og verstur er maður milli 12 og 3 á nóttinni“. Um þessa hlið á eðli
hennar fjallar einnig 17. kafli bókarinnar, undir fyrirsögninni Stúlka á
nœturnar.
4. Þó að G lýsi organistanum og umhverfi hans að verulegu leyti alveg
eins og þau birtast í bókinni, hefur persóna hans þarna eitt sérkenni, er
hefur seinna verið útmáð: hann er kynvillingur: