Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Side 58

168
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
meyjan sjálf gekk þess ekki dulin, að hún væri fögur kona, enda frétti
ég síðar, að á henni hvíldi sá dómur, að hún væri fegursta kona Ind-
lands. En svo kom þar önnur kona, einnig fögur, og snart hún enn
meira hjarta mitt, því að hún talaði til þess um þá fegurð mannlegs
lífs, sem á það til að skarta fegursta skrúði sínu í dýpstu eymdum lífs-
ins. Hún söng sönginn um sorgþrungið líf ungu sveitakonunnar í Ind-
landi. Ég efast um, að glæsileiki og styrkur raddarinnar hefði getað
skipað henni á bekk með óperusöngkonum okkar klassisku menningar,
og ekki hafði hún neina tilburði með trillur, sem talizt gætu nýmæli í
heimi listarinnar. En tjáning hennar var svo sönn í látleysi sínu, hryggð
hennar svo einlæg og sorg hennar svo djúp, að það var ekkert annað
en eðlilegt viðbragð, svo einstætt sem það var á þessu bræðralagsins
festivali, þegar hún stjakaði frá sér faðmlagi unga mannsins, sem hljóp
upp á sviðið til hennar að söng loknum með blómvönd í hendi. Sorg
indversku sveitakonunnar var og hlaut að vera þess eðlis, að í sögu
hennar gátu ekki átt heima nein vinsamleg atlot.
Það var greinilegt, hve þjóðir þær, sem í dag standa í ströngustu
stríði fyrir að verja frelsi sitt, ávinna það og grundvalla, opnuðu hjarta
sitt alúðlegast fyrir okkur. Þær duldu sízt, hvað þeim lá á hjarta í dag
og hvernig þær mátu baráttu dagsins. Þær fóru ekki dult með það,
hvers þær meta foringja sína. Albanir eiga söng um forseta sinn, annan
um ónefnda þjóðhetju. Kínverjar um Maó-Tsetung og leika síðan Stalín-
kantötuna, og Kórverjar syngja um sinn mikla foringja, Kim-Ir-Sen.
Þá rifjast upp fyrir manni allar hneykslanir borgaranna út af persónu-
dýrkuninni í Austurvegi. Og til afsökunar varpar maður fram spurn-
ingunni: Af hverju yrkja íslenzku hirðskáldin ekki lofkvæði um leið-
toga þessarar kynslóðar með okkar þjóð? Þeirri spurningu er ákaflega
fljótsvarað: Lofkvæði um öndvegismenn íslenzkra stjórnmála nú á tím-
um væri ekki lof, heldur háð, eins og Snorri gamli sagði á sinni tíð,
meðan ekki er gert neitt það, sem vakið getur þjóðarfögnuð, þá verður
ekki ort lofkvæði um neinn höfund þjóðfélagsafreka. Hins vegar sýna
kvæðin um Jón Sigurðsson lífs og liðinn, að íslenzk þjóð kann að meta
foringja í baráttu sinni og hún getur sameinazt um að kyrja þeim lof-
söngva. — Þá var það mjög einkennandi, hve söngvar þessara þjóða
og dansar voru sprottnir af daglegum störfum þeirra og snertingu þeirra
við fósturjörðina í gegnum þau störf. Albanir sungu um sína fimm ára