Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Side 102

212
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Inconnue, elle était ma forme préférée,
Celle qui m’enlevait le souci d’étre un homme,
Et je la vois et je la perds et je subis
Ma douleur, comme un peu de soleil dans l’eau froide.
(Oþekkt var hún það form sem ég mat hæst,
Sú sem létti af mér áhyggjunum að vera maður,
Og ég sé hana og ég missi hana og ég þoli
Þjáninguna, eins og dálítið sólskin í köldu vatninu).
(Capitale de la Douleur).
Fegurð máls hans kemur ekki til af því hann noti „falleg orð“, heldur
sönn orð, sem hann kann að skipa í ljóð sín af frábærri list, á óvæntan
hátt: þau lýsa og hljóma. — í Ijóðum hans eftir stríðið ber málið að
sjálfsögðu mörg hin sömu einkenni og fyrr, en það er rökrænna en áð-
ur. Hann hafði oftast ort stutt ljóð, sem náðu þó óendanlega lengra en
orðin, töfrar þeirra byggðust einmitt oft á hinum hálfkveðnu orðum,
listinni að segja sem minnst. I sumum síðustu bókum hans eru hins-
vegar mjög löng ljóð, ljóð sem mætti skilgreina sem „skáldlegar hug-
leiðingar“. Tæknin hafði breytzt: langt mál er andstætt allúsíónum og
úrfellingum. Myndirnar eru í meira samræmi en fyrr, minna um gagn-
stæðar myndir, það má segja að hin seinni ljóð Eluards séu melódískari
en hin fyrri. Reyndar var notkun andstæðra mynda, andstæðra hugtaka,
jafnan hóflegri hjá Éluard en ýmsum öðrum nútímaskáldum. — Þessi
breyting á tækni stafaði sjálfsagt meðal annars af pólitískri afstöðu:
Éluard var nú enn meira í mun en áður að ná til sem flestra. And-
stæðingar hans notuðu sér að sjálfsögðu þessa breytingu til að ásaka
hann um að hafa slakað á listartökunum. Þessum mönnum svaraði hann
í ljóðinu „La Poésie doit avoir pour but la vérité pratique“ („Hlutverk
skáldskaparins á að vera liinn hagnýti sannleikur“, 1948), þar sem
hann setur „hinn hreina skáldskap“ andspænis veruleikanum. Þetta Ijóð
minnir á tvö önnur sem bæði nefnast Critique de la Poésie, annað frá
1932, sjö línur:
C’est entendu je hais le régne des bourgeois
Le régne des flics et des prétres
Mais je hais encore plus l’homme qui ne le hais pas
Comme moi
De toutes ses forces