Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Page 125

ÞJÓÐIR OG TUNGUMÁL
235
inga annars vegar og sérhljóðasamræmi hins vegar. Til marks um fjölda
beygingarendinganna má nefna það t. d., að í finnsku eru föllin fimmt-
án að tölu, en í íslenzku ekki nema fjögur eins og kunnugt er. Þessi
óskaplegi fallafjöldi er þó ekki eins skelfilegur og okkur kann að virðast
í fljótu bragði, heldur eru sum föllin notuð í stað tveggja orða í ís-
lenzku. „Hús“ er á finnsku talo, og enginn greinir er til í þeirri tungu,
svo að talo þýðir bæði hús og húsið. Þegar finnskumælandi maður segir
„(inni) í húsinu (eða í húsi)“, segir hann talossa, í fleirtölu taloissa (í
húsunum; fleirtölumerkið er i í þessari beygingu). Talolla merkir „á
húsinu“, flt. taloilla. „Úr húsinu“ er talosta, flt. taloista, en „af húsinu“
talolta, flt. taloilla. Merkingin „inn í hús“ er táknuð með sérstöku falli,
illatiivi, taloon, og „upp á húsið“ með öðru falli, talolle. Þarna höfum
við þá sex föll, öll auðlærð, því að þau koma aðeins í staðinn fyrir for-
setningu og nafnorð í íslenzkunni. Að sumu leyti má segja eitthvað
svipað um hin föllin níu, þau fylgja ákveðnum skýrum reglum. Líklega
verður þá niðurstaðan sú, að finnska sé miklu auðlærðari en mörg
önnur fjarskyld mál, sökum þess hve hún er regluleg. Hins vegar er
orðaforðinn með öllu óskyldur okkar, ef frá eru skilin tiltölulega fá al-
þjóðaorð, en við þekkjum það úr indóevrópskum málum, að auðsær
skyldleiki orða er mikil stoð við nám erlendra tungna. Þessu er ekki
að fagna í finnskunni. T. d. eru sex fyrstu töluorðin þar yksi, kaksi,
kolme, nelja, viisi, kuusi, með öllu óskyld okkar, og frú er á finnsku
rouva (herra ja rouva Sirkeinen: herra og frú Sirkeinen). Telja sumir,
að fi. rouva sé tökuorð úr norrænu Freyja eða fróva. Janúarmánuð
kalla Finnar tammiJcuu, febrúar helmikuu og jólamánuðinn joulukuu,
egl. jólatungl.
Annað aðaleinkenni finnskunnar -—- og Úral-Altai málanna yfirleitt
— er sérhljóðasamræmið, en því er þannig háttað, að sérhljóðin skipt-
ast í tvo hópa, a, o, u annars vegar og a, ö, y, e, i hins vegar. Sérhljóð
beygingarendinga verða að vera úr sama flokki og sérhljóð stofnorðs-
ins sjálfs, og t. d. er kylassa „í þorpinu“, kylasta „úr þorpinu“, o. s. frv„
samanber það, sem sagt er hér að framan um talo.
Finnar segja á móðurmáli sínu eiginlega hvorki já né nei, heldur
verða þeir að bjargast við orð eins og „það er“ (on) og „það er ekki“
(ei). Neitunin ekki er mismunandi eftir persónum, hvort sagt er „ég er
ekki“ eða „þú ert ekki“ o. s. frv. Raunar mundi sérfræðingur í finnsk-