Tímarit Máls og menningar - 01.12.1953, Side 132

242
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
Ein grein semízkra forntungna eru mál þau eða mállýzkur, er talaðar
voru í Kanaanslandi hinu forna. Hin eiginlega arameíska, sú tunga er
Jesús Kristur mælti á, er í þeim hópi, en enn tala hana nokkrar þús-
undir manna austur í Palestínu. Annars var hebreskan mál hinna lærðu
manna Gyðingalands að fornu, en hún er náskyld arameísku. Elztu
leifar hennar eru taldar hluti Dómarabókarinnar, meira en 3000 ára
gamlar. Onnur forn mállýzka, sem mönnum er kunn frá þessum slóð-
um, er föníska, sem menningarþjóðin forna, Föníkar, mælti á.
Utbreiðsla þessara tungna á mismunandi tímum var að sjálfsögðu
eins og jafnan mjög náin stjórnmálasögunni. Er Persar gerðust vold-
ugasta þjóð Litlu-Asíu á eftir Assyríumönnum, breiddist arameiskan
mjög út, og um langan aldur gegndi hún hlutverki alþjóðamáls eða
milliríkjamáls á þessum slóðum í viðskiptalífinu. Meira að segja eru
þess dæmi, að persneskir ríkisstjórar í Litlu-Asíu léti letra arameísku
á peninga þá, er þeir létu slá, en þeirra eigin tunga var þó af indó-
evrópskum stofni eins og við munum. Arameískar mállýzkur voru um
tíma talaðar allt norðaustur að Armeníufjöllum, austur um Mesopota-
míu, milli Eufrats og Tigrisfljótanna og suður að Persaflóa.
Þegar Arabar tóku við menningarforystu þessara þjóða, útrýmdi
tunga þeirra flestum öðrum málum Semíta. Þó eru til nokkrar leifar ara-
meísku hinnar fornu, svo sem í námunda við Damaskus í Sýrlandi. -—-
En Gyðingar í Israelsríki hinu nýja hafa lyft því grettistaki að endur-
nýja í bókstaflegri merkingu tungu, er var útdauð sem daglegt mál,
hebreskuna, og nota hana nú sem daglegt mál í ríki sínu.
Um leið og Múhammeðstrú breiddist út meðal þessara þjóða og
Arabar gerðust forystuþjóðin í menningarefnum og stjórnmálum,
breiddist hin heilaga tunga kóransins, arabískan sjálf, út á kostnað
þeirra tungna, er fyrir voru, og útrýmdi þeim að verulegu leyti. Þó
haldast þær enn sums staðar, svo sem amhara í Abessiníu, en allar hafa
þær orðið fyrir miklum áhrifum af arabísku. Hins vegar skiptist ara-
bískan í margar mismunandi mállýzkur meðal almennings, en mállýzka
sú, sem kóraninn er skráður á, er talin öðrum æðri. Mállýzkan, sem
töluð er í Egyftalandi, mun vera sú arabíska mállýzkan, er skilst víð-
ast, þótt með naumindum sé sums staðar, t. d. vestur í Túnis og aust-
ur í írak.