Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Side 8

Tímarit Máls og menningar
III
Það, að lesa ljóð Snorra Hjartarsonar, er sem að ganga út á sjálfa heiðina í dögg og
logni sumarmorgnnsins, í þann mund er sól rís. Þar er allt hreint, þar er allt fagurt, þar
ríkir göfug kyrrð. Flagahnoðrinn skartar sínu fegursta í hálfþornuðu tjarnstæði í skjóli
við staksteina hakkans og kúfa þurrabroksins, og í hálfdeigjunni í útjaðri lindarmóans vex
hrafnaklukkan, jafnfögur meðal hinna efstu grasa, sem utan og innan við vallargarðinn í
Arnarholti. Alltaf hefur mér fundizt að hrafnaklukkan væri blóm Snorra Iljartarsonar og
aldrei má ég hana svo augum líta að skáld hennar komi mér ekki í hug.
Snorri Iljartarson hefur í ljóðum síinim lifað dal og heiði síns lands af meiri innileik
og næmara fegurðarskyni en flestir aðrir:
Geng ég og þræði
grýtta og mjóa
rökkvaða stigu
rauðra móa;
glóir, liðast
lind ofan þýfða tó,
kliðar við stráin:
kyrrð, ró.
Snorri ætlaði í einn tíma að verða listmálari. Ilann hvarf að vísu frá því ráði að festa
lili á léreft, en óf þá í ijóð sín og varð mikiil málari í skáldskap. Ef til vill liefði hann
orðið mikið skáld í málaralist.
IV
Eg þykist vita að giöggir menn gætu með sannindum rakið margar forsendur þess að
Snorri Hjartarson varð svo einstætt og listfengt skáld, sem hann er, ætt ágæta, æskuum-
liverfi, góðan kost menntunar, ásamt öilu því er fylgir batnandi lífsafkonui í iandi hans.
Satt að segja er þó slíkt seint að rekja og verður ekki reynt hér. En ég þykist vita að
hlóm og grös þessa lands, fjöll þess og saga, hefðu talað í lionum sínu máli, livar á lands-
horni sem hann hefði verið fæddur. Eitthvað ætti liver einstaklingur að mega liafa frá
sjálfum sér og ég hygg að Snorri hafi mikið.
Einhvem tíma hef ég heyrt að aldrei mætti reiða sig á skáld. Viðhorf þeirra til lilut-
anna gæti verið eitt í dag og annað á morgun, eftir því hvemig stæði í hælið þeirra og
eftir því hvar helzt mætti fá í bragarlaun skikkju góða, eða liring digran af armi konungs
og njóta sfðan náðar lians. Þess hefur maður og séð helzti sorgleg dæmin. En slíkt verður
ekki sagt um Snorra Hjartarson. Og þó hann hafi gjört meira að því að slá gullin stef á
skjöldu, en hvessa það sverð, er sár skyldi veita og fjörvi granda, þá veit þó alþjóð að
liann kann vel og flestum betur að slá þann streng er fagurt lætur í eyrum góðs íslend-
ings á trylltri öld: Land þjóð og tunga, Var þá kallað, ofl. ofl. — og þýðir ekki að þylja
nöfnin tóm.
En löngum hefur mér fundizt að lykilinn að lífssýn hans, sársauka og von, geymdi það
kvæði sem heitir I Eyvindarkofaveri, eitt af stórvirkjum íslenzkrar ljóðlistar fyrr og síðar.
Líf: frelsi: við flýjum í útlagans spor
á fjöll uiidan kröfum og dómum
102