Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Side 11

Bandaríkjamenn í Víetnam
„... Á orustu- og morðvöllum Spánarstríðsins börðust menn í hinzta sinn í
nafni frelsisins, samábyrgðarinnar og mannkynsins, í hinum byltingarsinnaða
skilningi orðsins ...“
„... I hinzta sinn í Evrópu. Sögulegur arfur þessarar baráttu er varðveittur
með Jieim þjóðum, sem verja frelsi sitt í hiklausri baráttu gegn hinum
nýju nýlenduveldum ...“
Herbert Marcuse í Kultur und Gesellschaft.
Það er eftirtektarvert hve finna má
margar hliðstæður með stríðinu í
Víetnam og Spánarstyrjöldinni: smá-
ríki er orðið vettvangur fyrir heræf-
ingar stórveldanna sem gera þar til-
raunir með nýjustu vopn sín. Vopnin
sem reynd eru í Víetnam, eru þyrlur,
eiturgas, dúm-dúm-skot, pyndingar,
fjárhurður og félagsleg aðstoð; og
þar eð þau hafa ekki borið tilætlaðan
árangur heldur stríðið áfram með til-
stvrk sálrænna vopna og fjöldaloft-
árása sem gerðar eru úr 12 þúsund
metra hæð.
Til þessa ástands hefur dregið
vegna þess að í Víetnam, sem hefur
ekki enn hrotið af sér bönd nýlendu-
fortíðar sinnar, reynir yfirstétt að
halda dauðahaldi í forréttindi sín,
samtímis því sem öreigalýður sveit-
anna hefur vaknað til vitundar um
pólitíska köllun sína og lítur á það
sem byltingarhlutverk sitt að steypa
forréttindastéttinni úr valdastóli. Ví-
etnamstríðið er mál sem varðar allan
heiminn eins og Spánarstríðið gerði
á sínum tíma. Þó er hætt við að hin-
ar alkunnu skelfingar Víetnamstríðs-
ins varpi skugga á pólitíska þýðingu
þess og mótmælin einskorðist við
mannúðarhlið málsins. Pyndingarn-
ar, eiturgasið og sprengjuregnið
verður aldrei nógsamlega fordæmt;
en í hneyksluninni sem þessi hryðju-
verk vekja gleymist stundum að þau
eru ekki aðeins hörmulegar afleið-
ingar stríðsins, heldur birtist í þeim
dæmigerð ómennska og villimennska
sem hið handaríska þjóðskipulag sig-
ar óbeizluðum á Víetnambúa. Þessu
þjóðfélagskerfi er lífsnauðsyn á að
staðfesta meðlimi sína í þeirri hlekk-
ingu að það sé svo fullkomlega heil-
steypt að hvergi finnist hrestur í.
105