Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Qupperneq 37

Eyvindur Erlendsson
IV v U lelkhiis
Það liefur komið til orða að stofna
nýtt leikhús í Reykjavík.
Undanfarin ár hafa verið uppi
ýmsar tilraunir til leiklistar utan
hinna tveggja starfandi leikhúsa og
lialda þær áfram, enda þótt Leik-
félagið hafi fært stórum út kvíarn-
ar og Þjóðleikhúsið tekið í notkun
nýtt leiksvið.
Hvað veldur þessu?
Hvað veldur því að einn af heztu
ungu leikhúsmönnum okkar lætur
orð eins og þessi frá sér fara: „Verði
ekki stofnað nýtt leikhús þá geng ég
af vitinu, frem sjálfsmorð eða flý
land.“ Er hann kannski bara með
slagsíðu á sálinni? Eða fær hann ekki
tækifæri í þeim leikhúsum sem fyrir
eru?
Margir ungir menn og konur vilja
stofna leikhús af þeirri einföldu
ástæðu að þau vilja skapa sjálfum sér
atvinnu af menntun sem þau telja
sig hafa fengið í skólum leikhús-
anna en þau hin sömu leikhús ekki
hirt um að nýta. Hvers vegna fá þau
ekki að vera með? Kannski hefur
menntun þeirra mistekizt með öllu?
Þá er ekkert í málinu að gera. Leik-
hús er sízt af öllu vinnumiðlunar-
stofnun og á ekki að hafa skyldur til
að veita mönnum tækifæri umfram
það sem starfsemi þess þarf á kröft-
um þeirra að halda. Sá hópur sem
kynni að taka sig saman um stofnun
leikhúss í þeim tilgangi einum að
skapa sjálfum sér aðstöðu til að
„koma fram“, hlyti fljótlega að
sundrast af sömu ástæðu og til hans
var stofnað: einum gæfust meiri
tækifæri en öðrum. Einnig þar. Auk
þess mundu margir tapast jafnóð-
um til hinna ríkari leikhúsa. Að-
staða leikhúss er alltaf of erfið til
þess að það geti leikið sér með
jafnaðarmennsku í verkefnaskift-
ingu. Góður leikari er þar ævinlega
kreistur til síðasta blóðdropa, en
hinn sem ekki er eins hæfur látinn
sitja á hakanum „þangað til seinna“.
Leikhús er nefnilega aldrei frjálst.
Það er bundið af áhorfendum sín-
um og þeim fjárhagsstjórnum sem
halda því gangandi. Leikhús er ekki
sjálfstæður herra. Það er þjónn þess
þjóðfélags sem það er staðsett í, og
131