Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Page 39

ólíkan hinum venjulega góðborgara
á yfirborðinu er, að starf hans krefst
þess að hann lifi ekki í lýgi og upp-
gerð, að hann eigi skapandi og leit-
andi hugsun. Hneigðir hans eru svip-
aðar og hjá öðru fólki. Einnig hann
vildi gjarnan ganga fallega til fara,
skemmla sér á veitingahúsum, eiga
sér sumarbústað til fjalla og bíl til
að aka í þangað með fjölskyldu sína.
Hins vegar getur hann ekki alltaf
tekið þátt í þeim loddaraleik sem
gefur tækifæri til slíks. Hann veit að
hann er þjónn síns þjóðfélags og
þeirrar listar sem margir treysta á,
og liann vill ekki svíkjast undan
þeim trúnaði þegar örlagastundir
koma yfir það fólk sem hann telur
sitt, og kannski liggur líf við að rétt
ráðning sé fundin á þeim vandamál-
um sem að kalla.
Eins og við álítum að sú fegurð
sem leikhús skuli leita að sé í fyllsta
máta af jarðneskum toga spunnin,
svo er einnig um túlkunaraðferðir
hennar. List á okkar tímum krefst
vits. 'Pjáningaraðferða her einnig að
leila með skynsamlegu viti en ekki
treysta á Appolon eða undirvitund-
arstrauma milli listframleiðandans
og listneytandans. Leikari þarf góða
og alhliða þjálfun á sál og líkama,
svo að þessir hlutir dragi ekki að sér
athygli áhorfandans fyrir sakir stirð-
leika eða ótemjuskapar, eins og oft
hendir og leikdómar sýna: ,.Mímikk
var athyglisverð." „Röddin erfallegen
Nýtt leikhús
skortir blæbrigði“. „Leikkonan hefur
temperament“. Hér hefur athygli á-
horfandans lent á röngum stað, þvi
það er ekki þetta sem skiftir megin-
máli, ekki heldur litafjöldi ljósa eða
öryggi rafmagnsmannsins, heldur
hugsunin að baki hverri gerð, maður-
inn sjálfur og alhafnirhans. Aðbeina
athygli áhorfandans frá því hvað er
til sýnis að hinu hver sýnir og
hvernig er sýnt, leikmátanum, get-
ur verið því leikhúsi í hag, sem ekki
hefur af innihaldi, hugsjón, að státa.
Þess vegna koma þær stundir í sög-
unni og þekkjast úr þau leikhús í
heiminum sem einbeita athygli sinni
að þessum auðmerkjanlegu instinkt-
ívu hræringum í skinni, vöðvum og
skapsmunum manneskjunnar. Að
sjálfsögðu þarf leikhúsið að hafa öll
hugsanleg hjálpargögn og tækni á
valdi sínu, bæði andlega og efnis-
lega, en því má ekki gleyma að
þetta eru aðeins hjálpartæki til þess
að birta það sem raunverulega
skiftir máli: höfundinn og hugsjón
hans. Einnig listræn krafa til leik-
húss er sú hin fyrsta að það spegli
hugsjón um fegurð og samræmi eins
og hún rís sönnust og mest í huga
mannsins. Þegar við tölum um leik-
hús og list yfirleitt setjum við lífs-
verðmæti á oddinn. Það sem ekki
inniheldur lífsverðmæti er ekki fag-
urt — og það sem ekki er fagurt hef-
ur mistekizt.
Margt hefur verið skrafað og skrif-
133