Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Page 60

Tímarit Máls og menningar
Auka þarf stórlega fjárframlög til raunvísinda. íslendingar leggja nú hlut-
fallslega minna fé til vísindastarfsemi en aðrar þjóðir í Vesturevrópu. Eins
og framkvæmdastjóri Rannsóknaráðs hefur bent á, hefur fjármagn til rann-
sókna og tilrauna á íslandi staðið nokkurn veginn í stað á árunum 1950—
1960 og numið aðeins um 0.3% af þjóðarframleiðslunni. Árið 1960 voru
sambærilegar tölur fyrir Bandarikin um 2%, Bretland 1.8%, Svíþjóð 0.9%
og Noreg 0.8%. Ef við eigum ekki að dragast langt aftur úr öðrum þjóðum
verður þetta að breytast.
Rúmlega níutíu af hundraði af því fé, sem rennur til vísindastarfsemi á
íslandi, kemur frá ríkinu. F.g er sammála framkvæmdastjóra Rannsóknaráðs
í því að þátttöku atvinnuveganna í rannsóknakostnaði þarf að auka, og væri
að mínum dómi eðlilegast, að atvinnuvegirnir stæðu að mestu leyti undir
hagnýtum rannsóknum sem unnar eru heinlínis í þeirra þágu, en ríkið legði
þeim mun meiri áherzlu á að styrkja undirstöðurannsóknir.
Launakjör vísindamanna almennt þurfa að batna. Afnema þarf hið fárán-
lega „launajafnrétti": Færustu mönnum á að greiða miklu hærri laun en
hinum sem afkastaminni eru og hafa lakari menntun og minni reynslu. Jafn-
framt þarf að gera meiri kröfur til íslenzkra vísindamanna en nú tíðkast.
Raunar virðist mér að aðalkrafan sem nú er gerð sé sú, að þeir séu lítilþægir.
Leggja þarf áherzlu á ýtarlegar rannsóknaáætlanir og ganga hart eftir því
að menn skili árangri í starfi. Hér er alltof lítil áherzla lögð á birtingu vís-
indalegra ritgerða um niðurstöður, en þær eru einmitt prófsteinn á hæfni
manna og afköst. Söfnun gagna er litils virði, ef ekki er unnið úr þeim.
Ég ímynda mér, að það væri ríkisvaldinu mikill styrkur, ef ráðuneytin hefðu
í jjjónustu sinni vísindalega ráðgjafa sem að sjálfsögðu þyrftu að vera menn
með staðgóða þekkingu á raunvísindum og reynslu í skipulagningu rann-
sóknastarfsemi.
Magnús Kjartansson ritstjóri liajði fyrir skömmu viðlal í Rómaborg við
fjóra íslendinga sem allir starfa hjá FAO. Björn Jóhannesson virðist setztur
að í New York og af Hermanni Einarssyni fréttir maður úr öðrum heims-
álfum, en þeir eru hinir hœfustu vísindamenn og starf þeirra beggja í rauninni
ómetanlegt hér heima. Hvar mundu þeir hafa frekar viljað starfa? Hvað er
að hér?
Ég held að það sé bezt að ])eir Björn og Hermann svari fyrir sig sjálfir,
en ég tel víst, að þeir myndu báðir hafa kosið að starfa hér heima, ef vinnu-
skilyrði og launakjör hefðu verið á þann veg sem þeir hefðu talið viðunandi.
154