Tímarit Máls og menningar - 01.06.1966, Page 125

Norskar bœkur
snemma ekkja og flæktist víða með börnin,
og litla athugula stúlkan varð margs vís og
snemma lífsreynd. Og hún kann að segja
frá.
Þó að þetta sé þegar orðið of langt mál,
verður eigi hjá því komizt að minnast á
verk sagnaskálda, og er þar um að ræða
hæði ný verk og nýjar útgáfur merkisbóka.
Fyrst skal telja Nye noveller eftir Johan
Borgen (Gyldendal N. F., 334 hls., heft
32 kr.). Sögunum skiptir hann í flokka
sem nefnast I Kjærlighet, II Ilat, III Barn,
IV I menneskeham, V Nerver. Hér sýnir
meistarinn enn einu sinni list sína, rit-
snilld og leiftrandi gáfur. Formið er smá-
saga, — en atburðirnir skipta minna máli
en manneskjan sjálf í innsta eðli. Hann
hefnr lesið sinn Freud og meira til, um-
fram allt er hann sjálfur djúpskyggn sálar-
skoðari.
Annað smásagnasafn er mjög ólíkt því,
sem nú var getið, enda allt annars eðlis.
Það heitir Nynorsk novellekunst (Det
norske samlaget, 244 bls., bundin 36 kr.,
óh. 30 kr.). Þetta er úrval smásagna á ný-
norsku frá upphafi þess ritmáls fyrir einni
öld og fram á þennan dag. Halldis Moren
Vesaas hefur annazt ritstjóm. Vel fer á
að hyrja á sögu eftir sjálfan upphafsmann-
inn, höfund nýnorsks ritmáls, Ivar Aasen.
Næstur er garpurinn Vinje, sem kalla má
fyrsta atkvæðamikla rithöfundinn á þessa
tungu. Síðan Garhorg, Sivle, Vetle Vislie,
I.illand, Sven Moren, Kristofer Uppdal,
Olav Duun (með þrjár sögur) og þá all-
margir yngri rithöfundar og endar á höf-
uðsnillingnum Tarjei Vesaas (þrjár sögur).
Þó að smásögur skipi minna rúm í ný-
norskum bókmenntum en skáldsögur og
Ijóðmæli, er auðsætt að hér er völ margra
góðra hluta.
Torborg Nedreaas heitir merkur skáld-
sagnahöfundur. Ilún hefur einnig fengizt
við að skrifa smásögur og liefur öðlazt
mikla íþrótt í þeirri grein. Á síðast liðnu
hausti kom á prent smásagnasafn eftir
liana, Den siste polka (Aschehoug, 140 bls.,
lieft 17 kr.). Raunsæi, djúphugull skilning-
ur og samúð auðkenna sögur hennar, en
ekki síður eðlileg frásagnargleði og gott
skap.
Káre Ilolt hlaut árið 1954 verðlaun
norska gagnrýnendafélagsins fyrir skáld-
söguna Mennesker ved en grense. ABar
fyrri sögur hans höfðu gerzt á Vestfold,
þar sem hann hefur ávallt átt heima. Þessi
var sú fyrsta utan átthaganna, en er einnig
nútímasaga. En með þeirri bók sem hér
skal getið, Kongen, Mannen fra ntskjæret,
víkur hann sér átta aldir aftur í tímann.
Kóngurinn er Sverrir, sem á sínum tíma
kom ungur prestlingur úr Færeyjum til
Noregs og gerðist þar brátt leiðtogi og
konungsefni fátækra og hrjáðra og hrak-
inna útilegumanna, sem höfðu orðið fyrir
því óhappi að missa sitt fyrra konungsefni.
Um þessa atburði alla er reyndar til íslenzk
fornsaga eftir Karl ábóta á Þingeyrum.
Káre Holt lætur Auðunn förunaut Sverris
úr Færeyjum segja þessa nýju Sverris sögu,
og það er Kristín dóttir Sverris, sem kref-
ur hann sagna af föður sínum. Auðunn er
látinn segja í prolog: Enná má jeg minnes
med en fplelse av sárhet og skam den
dagen da jeg gikk inn til kongen og sa:
— Jeg vil skrive din saga. Men han svarte
nei. Det hle abbed Karl fra Island som
kom til á skrive den ... Abbed Karls saga
om kongen er ikke sannheten, men Ipgnen
... For meg var sannheten ukrenkelig,
mens han, kongen, kunne gj0re en lpgn om
til en ukrenkelig sannhet. — Þá veit maður
það, sem maður hefur kannske lengi haft
grun um.
I skáletruðum innskotsköflum taka ýms-
ar sögupersónur til máls í löngum einræð-
um, Sverrir sjálfur, Erlingur jarl skakki
o. fl. En öll er sagan í mærðarfiillum gerfi-
219