Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Page 13

Opið bréf lil Kristins Andréssonar
væri alþjóðamál, sem hægt væri að tjá á hugsanir sínar og hljómaði engu
lakar en þær tungur, sem hér nytu talréttinda. Og það væri anzi lítil von
um, að svona samkomur bæri mikinn árangur, þar sem menn stæðu sundraðir,
skiljandi illa hver annan, uppblásnir af þjóðernishroka.
A þinginu var danskur esperantisti, náttúrufræðingur að mennt, merkur
maður. Hann starfaði í einhverjum nefndum á þinginu. Hann sagði mér, hve
nefndastörfin gengju herfilega, einungis af því, að nefndamennirnir skildu
ekki hver annan. Þar ríkti hreint öngþveiti. Hann kvaðst hafa sagt á einum
fundinum: „Væri ekki nær að við gætum talazt við á einföldu alþjóðamáli,
allir jafn réttháir, þar sem allir skildu alla, í stað þess að eiga í svona vand-
ræðum. Þá svaraði rússneski fulltrúinn í nefndinni: „Nei! Félagi Stalín hefur
sagt, að öll mál renni að lokum saman í eitt tungumál.“
„Það má vel vera,“ svarar sá danski, „en ég hef bara ekki tíma til að bíða
eftir því.“
Eitt smátt atvik gerðist þarna á þinginu sem blaðamenn mundu segja, að
vakið hafi athygli. Eftirtekt er bannlýst orð á prenti nú til dags.
Atvikið hófst þannig, segir Jónas minn, að ég hafi hlustað með djúpri
athygli á ræðu kínverska fulltrúans á þinginu, auðvitað á kínamáli. Þó hefur
hann mig grunaðan um að hafa misnotað ræðuna sem nokkurs konar vöggu-
vísu og látið hana lulla mér í sætan blund. Um leið og ræðumaður lauk máli
sínu hafi ég sprottið á fætur, snúið mér að Jónasi, hneigt mig djúpt og virðu-
lega frammi fyrir honum, tekið innilega í höndina á honum og sagt: „Þökk
fyrir!“ Þökk fyrir hvað? Jónas glápti. Er Þórbergur nú orðinn vitlaus. En
rétt í því rann upp fyrir honum fögur birta: Þórberg hefur auðvitað dreymt,
að hann væri í einni veizlunni og ég væri þar veizlugjafi. Þetta viðbragð
Þórbergs vakti almenna athygli í þingsalnum.
Ein mesta ánægjustund mín í Varsjá var heimsókn til dóttur Zamenhofs
og einhverra fleiri ættingja hans, sem þar höfðu komið saman eitt kvöldið.
Það var indælt fólk, allt mælandi á esperanto, hafði auðheyrt ekki haft
tíma til að fresta manndóminum, þar til öll tungumál heims væru runnin
saman í eitt mál.
Ég fór jafn vonsvikinn af þessu þingi og ég kom þangað. Það var ennþá
gamla larvelsið, ófullkomleiki mannanna, sem fylgdi mér. Og „fræðsla má
hjá mönnum ekki neitt og margföld reynsla jafnvel ekki heldur.“ í stað þess
að stofna nú til allsherjar vináttusambands gegn svörtu öflunum, sem ennþá
voru til alls ills vís, þá stóðu menn sundraðir, hver otandi fram sínum tota
og sinni dogmu og allt virtist fljóta að sama feigðarósnum.
203