Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Page 129

Upphaj prentlistar á Auslurlandi
vík, en ábyrgðarmaður Friðrik Guðmundsson bókbindari. Aftur á móti er
enginn tilgreindur sem ritstjóri.
Ekki er fullkomlega ljóst, að hve miklu leyti Jón Olafsson hefur verið við-
riðinn útgáfu 1. árgangs Baldurs. Þó virðist mega ætla, að afskipti hans af
blaðinu hafi frá upphafi verið allnokkur, þó ekki mætti láta það koma opin-
berlega fram, þar sem hann var enn ólögráða unglingur.
Virðist mér þetta koma fram á fyrsta tölublaði 2. árg., en á forsíðu árgangs-
ins er J. P. H. Gudjohnsen skráður ritstjóri, en á öftustu síðu 1. tölublaðs Jón
Ólafsson. Jón var svo ritstjóri 2. og 3. tölublaðs, en eftir það sá Gudjohnsen
um ritstjórnina allt til loka árgangsins. Vera má, að ósamræmi þetta stafi af
því, að útgefendur Baldurs hafi ætlað Jóni ritstjórnina, en orðið að láta af
þeirri fyrirætlun, þar sem hann var ekki enn orðinn lögráða. En hvað sem
því líður, þá virðist það eitt, að Jóns er getið sem ritstjóra, benda eindregið
til þess, að hann hafi haft nokkur afskipti af 1. árgangi blaðsins. Ella hefði
hann varla verið skráður ritstjóri.
Hin fyrstu tvö ár var allt með felldu um útgáfu Baldurs, og þegar 3. ár-
gangur hófst, var Jón Ólafsson talinn ritstjóri. Allt gekk vel með fyrstu þrjú
tölublöð 3. árg., en með hinu fjórða, sem út kom 19. marz 1870, daginn áður
en Jón varð tvítugur, sauð upp úr.
I þessu blaði birtist í fyrsta skipti, með nótum, hið fræga kvæði Jóns „ís-
lendingabragur“. Enn meira ögrandi var það kannski, að bragurinn var ort-
ur undir laginu við byltingarsöng frönsku byltingarinnar, Marseilleasinn.
íslendingabragur er eitthvert harðasta níðkvæði, sem ort hefur verið á ís-
lenzka tungu, og er þar að öllum vegið, Dönum, dönsku stjórninni og þó eink-
um íslenzku embættismönnunum, sem skáldinu þótti vera helzti hallir undir
Dani, — „hinum dönsku Islendingum“. Það var því vart að furða, þótt stift-
amtmaður, sem þá var Hilmar Finsen, brygði skjótt við og stöðvaði útgáfu
og útbreiðslu Baldurs og kærði ritstjórann fyrir illt umtal um dönsku þjóðina
og konunginn. Jón Ólafsson sá, að nú var aðstaða hans orðin ærið ótrygg, og
tók þann kost að flýja af landi brott til Noregs.
Meiðyrðamálið, sem höfðað var gegn Jóni í beinu framhaldi af því, sem
nú hefur verið greint, gekk sinn vanagang fyrir dómstólunum, en svo fór að
lokum, að Jón var sýknaður af öllum ákærum, og sneri hann þá heim á ný.
Sýknunin mun að mestu hafa verið verk Magnúsar Stephensens, sem kvaðst
engin lög þekkja, sem lægju við meiðyrðum um heila þjóð.1
Þegar Jón Ólafsson kom heim frá Noregi, hóf hann í fyrstu störf hjá
Norska samlaginu á Borðeyri.2 Um þær mundir bar Benedikt Sveinsson í
319