Tímarit Máls og menningar - 01.12.1970, Page 159

Upphaf prentlistar á Austurlandi
í bókinni eru alls 100 kvæði, mörg mjög stutt, jafnvel lausavísur. Efni
kvæðanna er mjög sundurleitt, og allnokkur eru þýdd. Bókin „Söngvar og
kvæði“ kom út aukin í 2. útgáfu í Winnipeg árið 1892, og 3. útgáfa, einnig
aukin, kom út í Reykjavík 1895.
Þegar lokið var prentun og útgáfu 2. heftis Nönnu, sem þegar hefur verið
skýrt frá, varð nokkurt hlé á útgáfustarfsemi Jóns Olafssonar á Eskifirði,
eða fram til ársins 1879, en þá hófst mesta blómaskeiðið í bókaútgáfu Jóns
þar eystra. í 7. tbl. 3. árg. Skuldar, sem út kom 17. marz 1879, er frá því
skýrt, að „Nýtt stafrófskver“ sé komið út hjá Skuldarprentsmiðju, samið af
Jóni Ólafssyni. Þetta kver Jóns, sem átti eftir að verða mjög vinsælt, var ærið
frábrugðið öðrum íslenzkum stafrófskverum. Helzti munurinn var sá, að í
stað þess að raða stöfunum í einfalda stafrófsröð, eins og áður hafði tíðkazt,
raðaði Jón stöfunum í flokkaröð eftir útliti þeirra, t. d. u, n. m og endurtók
svo hina sömu stafi á margvíslegan hátt.
í frásögn sinni af kverinu sagði Jón þetta vera gert til þess að festa mynd
stafsins betur í huga barnsins. Telur Jón, að með þessu móti sé komið í veg
fyrir, að börnin geti nefnt stafiná án þess að þekkja þá, en það hafi viljað
koma fyrir, er hin eldri kver voru notuð.
Af þessu kveri Jóns er annars það að segja, að það náði feikilegum vin-
sældum. Önnur útgáfa þess kom út í Reykjavík 1881, og 1887 kom það enn
út í Reykjavík allmikið endurhætt og nefndist þá „Spánýtt stafrófskver“. Af
þeirri gerð kversins og öðrum, sem síðar komu, munu hafa komið alls 14 út-
gáfur, þannig að kverið hefur verið gefið út alls 16 sinnum, og munu hafa
verið prentuð af því um 30 þúsund eintök.1
Næst stafrófskverinu kom út bók, sem bar nafnið „Dægrastytting“. í þess-
ari bók birtust „skemmtandi og fræðandi neðanmálsgreinir úr Skuld“, eins og
segir á titilblaði. Á titilblaði er rit þetta merkt með I, og bendir það til þess,
að Jón hafi ætlað sér að gefa út röð sams konar rita þótt ekki kæmi nema
þetta eina. í þessari bók var sakamálasagan „Þú ert sá seki“ eftir Edgar Alan
Poe í íslenzkri þýðingu Jóns Ólafssonar. Þá er grein eftir Jón Ólafsson, sem
ber heitið „Vorir fyrstu foreldrar“, tvö kvæði, annað eftir Pál Ólafsson, en
hitt eftir Runeberg, í þýðingu Páls, og loks er sagan „Barnakennarinn“ eftir
Björnstjerne Björnson. Þessi saga hafði áður fylgt Skuld sérprentuð sem
sjálfstæður hluti sögunnar „Kátr piltr“ í þýðingu Jóns Ólafssonar.
Þessu næst ber að nefna markaskrár Múlasýslna. Sú fyrri er fyrir Norður-
Múlasýslu 1879 og var prentuð á Eskifirði sama ár. Hin síðari er skrá Suð-
ur-Múlasýslu 1879, en var prentuð á Eskifirði 1880.
349