Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 33

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 33
Upphaf islenzkra nútímabókmennta 1) í fyrsta lagi er það það, sem ég myndi kalla íslendingurinn gerist heims- borgari. Það grundvallaratriði, sem öllum þrem verkum er sameiginlegt er, að íslendingar í þeim álykta eins og heimsborgarar og einskorða sig ekki við hefðbundin íslenzk málefni. Allir þrír höfundarnir fjalla á sinn hátt um vanda- mál alls heimsins af slíkri ástríðu, að það er greinilegt, að þeim finnst þessi vandamál vera þeirra eigin. Þetta á fyrst og fremst við um aðalpersónur í bókum þeirra. Aðalpersónur í „Hel“ og „Vefaranum mikla“ eiga margt sameiginlegt. Báðir eru þeir að vísu íslendingar, sem öðlast kjarna lífsreynslu sinnar úti í hinum stóra heimi. Álfur frá Vindhóli er sveitapiltur, sem flyzt af æskuslóðum sínum, eða hinni yndislegu eyju, sem er að verða hugmyndum hans um fjölbreytni gæfunnar að fangelsi, og vill kasta sér út í iðu borgarlífsins. Hinar impressjónísku myndir veruleikans, sem eru bakgrunnur að lífi Álfs úti í heiminum, eru svip- myndir af nútímaveruleikanum með helztu andstæðum hans: auð, dýrkun mammons og hluta, hræsni undir gljáfægðu yfirborði annarsvegar, og fátækt og allsleysingj ar í uppreisn hinsvegar. Okkur skilst að Álfur kynnist báðum þessum hliðum raunveruleikans. Steinn Elliði kemur hinsvegar úr íslenzkri borgarafjölskyldu, gerspilltur frá bernsku eftir skriftamálunum í klaustrinu að dæma. Foreldrar hans eru miklu frekar heimsborgarar en íslendingar, hann sjálfur segist vera „lifandi líkamníng þeirrar manntegundar sem séð hefur dagsins ljós síðustu tíu, tólf árin, en aldrei var áður til: íslenzkur vesturevrópumaður af anda þeirrar tíð- ar sem sett hefur mannkynssöguna í gapastokkinn.“ Hann vill halda út í heiminn, því að „hann vill sjá, þykist vera borinn til að sjá, borinn víðlendum, stórum heimi“ o.s.frv. Rétt áður en hann fer finnst honum hann vera „endur- fæddur“, en „að endurfæðast — það er að læra að snúa baki við gömlum meisturum og fornum ástum og yrkja eins og frumburður Guðs.“ Hann ger- ir skírlífisheit, heitir því að leyfa engu rúm í sál sinni nema fögnuðinum yfir hinni andlegu fegurð hlutanna. En útkoman verður sú, að hann drekkur í sig alla þá vizku sem heimsmenningin hefur aflað, deilir á hana og ber hana sam- an við afsiðun og hrun allra verðmæta í Evrópu eftir stríðið. Aðalpersónan í „Bréfi til Láru“ er sem kunnugt er Þórbergur sjálfur. Hann lifir lífi öreiga og skálds á íslandi, ber reynslu sína saman við vandamál nú- tímans í heiminum og færir í letur niðurstöðurnar af heilabrotum sínum. Hann gerir það á svipaðan hátt og Laxness, enda þótt þeir fari hvor sínar eigin götur: báðir kryfja þeir veruleikann í löngum hugleiðingum og ádeil- um og styðjast við dæmi úr sögu og samtíma, frá skáldum og spekinginn. 111
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.