Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 39

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 39
Vpphaf íslenzkra nútímabókmennta er þetta grundvallarhugtak, sem sérhver heimspeki um manninn spyr um, talið jafngilda skírlífi, og í lokin finnum við þetta hugtak í sömu túlkun sem hin einu sannindi, sem Steinn Elliði hefur fundið. 011 heilabrot hans um and- stæður jarðlífsins og siðmenningu heimsins reyndust vera til einskis, hringur- inn lokaðist þar sem hann hófst. Eini lærdómurinn sem Steinn Elliði dró af reynslu sinni, varðar afstöðu hans til Guðs: ekki með þjónustu við Guð held- ur með skilyrðislausu trausti á honum má ef til vill öðlast fullkomnun. Það sem vekur efasemdir um þennan lokaða vítahring þekkingarinnar, er fyrst og fremst sjálft inntak skáldsögunnar, sem hyllist stöðugt til þess að sprengja þennan hring. Raunveruleg þungamiðja sögunnar er leit Steins að traustri lífs- hugmynd í Völundarhúsi þeirra andlegu verðmæta, sem menningin hafði afl- að, og biðu gjaldþrot í þeim raunveruleika sem þessi sama menning hafnaði í í stríðinu. Þessi leit Steins hnýtur stöðugt um staðreyndir og uppgötvar sann- indi, sem alls ekki snerta einvörðungu afstöðu hans til Guðs og kaþólsku kirkjunnar. Þau snerta hinn raunverulega heim manna og þjóðfélags. Með því að kynnast þessum heimi vaknar eðlileg tilhneiging hjá Steini að taka til hans afstöðu og samræma við hana athafnir sínar í heimi mannanna. Einmitt vegna þessarar tilhneigingar vex Vefarinn mikli ídeu sinni yfir höfuð, með öðrum orðum inntak sögunnar rekur sig stöðugt á hinn lokaða hring. Til þess að hringurinn bresti ekki, er skáldið neytt til að halda þessari áleitnu tilhneig- ingu í skefjum með óvæntum straumhvörfum í sögunni og afskræma þá rök- hyggju, sem felst í inntakinu. 3) Þá er komið að þriðja atriðinu, sem sameiginlegt er öllum þrem verk- unum, eða því, sem ég vildi kalla huglœgni skáldsins. „Hel“, „Bréf til Láru“ og „Vefarinn mikli frá Kasmír“ eru persónulegar játningar höfunda, og hina mögnuðu huglægni þeirra var í þeirra tíma bókmenntum íslenzkum í hæsta lagi hægt að bera saman við hina innhverfu lýrik sumra kvæða Einars Bene- diktssonar. Höfundarnir glíma fyrst og fremst við sinn eigin vanda. Þeir vilja finna köllun sína í lífinu og hefja þessvegna rannsókn á sjálfum sér og jafn- framt óhjákvæmilega — til að sannreyna möguleika sína — rannsókn á eðli mannlegrar tilveru sem slíkrar. Og þar fyrst verður þeirra persónulega vanda- mál að skáldskap, sem hefur almennt gildi. Það er enginn efi á því, að sjálfs- reynsla höfunda er afar sterkur þáttur í þessum verkum. Öll eru þau uppgjör milli tveggja skeiða í æfi þeirra og gefa innsýn í sálarlíf þeirra. Skáldleg stíl- færsla á eigin sj álfsreynslu er hinsvegar mismunandi. Ég álít, að fram að þeim tíma hafi engin þau prósaverk verið til í íslenzkum bókmenntum, þar sem meðferð skáldsins á efninu hafi verið jafn huglæg og í þessum þremur, 117
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.