Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 72

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Side 72
Tímarit Máls og menningar vísinda- og tæknimenntun og ekki sízt að auka hlut náttúruvísinda í almennri undirstöðumenntun. Þekkingin eykst stöðugt með nýjum rannsóknum og nýjum uppgötvunum og þar með raunar einnig námsefni skólanna. En nýjungar komast yfirleitt seint inn í námsefnið. Skólafræðin geta oft verið áratugum á eftir þróun vísindanna. Breytingar, sem verða, eru í fyrstu einatt á þann veg, að nýtt efni bætist við, ofan á það sem fyrir er, án þess að námsefnið sé skipulagt að nýju, þ. e. náminu í heild hættir til að verða úrelt. Einkum vill verða of mikið af efni, sem mönnum er ætlað að leggja á minnið og læra til prófs. Á þennan hátt lengist námstíminn óhóflega, enda heyrist oft talað um, að háskólanám í sumum greinum sé stöðugt að verða þyngra og lengra, ekki sízt í læknis- fræðinni. En það sem þarf að læra í hverri fræðigrein eykst þó ekki í beinu hlut- falli við nýjar uppgötvanir. Grundvallaratriðin eru yfirleitt þau sömu á- fram, og þó sumar uppgötvanir valdi einmitt grundvallarbreytingum í vís- indum. Tökum t. d. uppgötvun geislavirku efnanna rétt fyrir síðustu alda- mót, sem kollvarpaði hugmyndum manna um gerð atómsins og leiddi til atóm- kenningar Bohrs og Rutherfords. Eðlisfræðin var heldur ekki sú sama fyrir og eftir afstæðiskenningu Einsteins (1911—13). Slíkar grundvallarbreytingar hafa stundum orðið fyrir áhrif einstakra manna, allt frá Galilei — þær gerast að vísu hægt, því gamlar skoðanir hald- ast oft við lengi eftir að þær hafa verið afsannaðar. Sögulegt yfirlit Þekking á fortíðinni er oft sagt. að sé lykill að skilningi á nútíðinni og geti hún einnig verið leiðarljós fram í ókominn tíma, og þess vegna ómaksins vert að rifja upp sumt það sem hefur gerzt fyrr á tímum. Galileo Galilei má með réttu telja upphafsmann nútíma eðlisfræði vegna þess að hann fann upp þá rannsóknaraðferð, sem nefnd er tilraun og vísinda- leg aðferð. „Mælið allt, sem er mælanlegt, og gerið það mælanlegt, sem ekki er það,“ er haft eftir Galilei. Fyrir lok 16. aldar hafði Galileo gert hinar frægu tilraunir sínar með fall hluta og með pendulhreyfingu, sem urðu undir- staða að aflfræði Newtons og þar með nútíma eðlisfræði. Menn höfðu að vísu tekið eftir því áður en Galileo uppgötvaði falllögmálin, að hlutir herða á sér í fallinu. En enginn hafði áður fundið það lögmál, sem þessi hreyfing fylgir, nefnilega að sú vegalengd, sem hlutur fellur á hverri tímaeiningu, vex á sama 150
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116
Side 117
Side 118
Side 119
Side 120
Side 121
Side 122
Side 123
Side 124
Side 125
Side 126
Side 127
Side 128
Side 129
Side 130
Side 131
Side 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.