Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 72

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Page 72
Tímarit Máls og menningar vísinda- og tæknimenntun og ekki sízt að auka hlut náttúruvísinda í almennri undirstöðumenntun. Þekkingin eykst stöðugt með nýjum rannsóknum og nýjum uppgötvunum og þar með raunar einnig námsefni skólanna. En nýjungar komast yfirleitt seint inn í námsefnið. Skólafræðin geta oft verið áratugum á eftir þróun vísindanna. Breytingar, sem verða, eru í fyrstu einatt á þann veg, að nýtt efni bætist við, ofan á það sem fyrir er, án þess að námsefnið sé skipulagt að nýju, þ. e. náminu í heild hættir til að verða úrelt. Einkum vill verða of mikið af efni, sem mönnum er ætlað að leggja á minnið og læra til prófs. Á þennan hátt lengist námstíminn óhóflega, enda heyrist oft talað um, að háskólanám í sumum greinum sé stöðugt að verða þyngra og lengra, ekki sízt í læknis- fræðinni. En það sem þarf að læra í hverri fræðigrein eykst þó ekki í beinu hlut- falli við nýjar uppgötvanir. Grundvallaratriðin eru yfirleitt þau sömu á- fram, og þó sumar uppgötvanir valdi einmitt grundvallarbreytingum í vís- indum. Tökum t. d. uppgötvun geislavirku efnanna rétt fyrir síðustu alda- mót, sem kollvarpaði hugmyndum manna um gerð atómsins og leiddi til atóm- kenningar Bohrs og Rutherfords. Eðlisfræðin var heldur ekki sú sama fyrir og eftir afstæðiskenningu Einsteins (1911—13). Slíkar grundvallarbreytingar hafa stundum orðið fyrir áhrif einstakra manna, allt frá Galilei — þær gerast að vísu hægt, því gamlar skoðanir hald- ast oft við lengi eftir að þær hafa verið afsannaðar. Sögulegt yfirlit Þekking á fortíðinni er oft sagt. að sé lykill að skilningi á nútíðinni og geti hún einnig verið leiðarljós fram í ókominn tíma, og þess vegna ómaksins vert að rifja upp sumt það sem hefur gerzt fyrr á tímum. Galileo Galilei má með réttu telja upphafsmann nútíma eðlisfræði vegna þess að hann fann upp þá rannsóknaraðferð, sem nefnd er tilraun og vísinda- leg aðferð. „Mælið allt, sem er mælanlegt, og gerið það mælanlegt, sem ekki er það,“ er haft eftir Galilei. Fyrir lok 16. aldar hafði Galileo gert hinar frægu tilraunir sínar með fall hluta og með pendulhreyfingu, sem urðu undir- staða að aflfræði Newtons og þar með nútíma eðlisfræði. Menn höfðu að vísu tekið eftir því áður en Galileo uppgötvaði falllögmálin, að hlutir herða á sér í fallinu. En enginn hafði áður fundið það lögmál, sem þessi hreyfing fylgir, nefnilega að sú vegalengd, sem hlutur fellur á hverri tímaeiningu, vex á sama 150
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.