Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 98

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1971, Qupperneq 98
Tímarit Máls og menningar ann: farið er að líta á þau ekki sem virk samskipti, heldur sem óvirka móttöku. Sé bæði efnishugtakinu og endurspegl- unarkenningunni hafnað, verður betur Ijóst en áður, að marxisminn er efnishyggja frekar í neikvæðum skilningi en jákvæð- um: hann lítur svo á, að hið huglæga (súbjektíva) sé takmarkað af annars konar veruleika og vísi í allri tilveru sinni og verkan til einhvers annars en það er sjálft. En á þessum forsendum verður einnig ljóst, að samhengið milli heimspekilegrar og sögulegrar efnishyggju er miklu nánara en Þorsteinn telur, og ekki er um að ræða tvær óskyldar merkingar sama orðs. Hin sögulega efnishyggja er ekki alhæfð vinnu- tilgáta um þýðingu efnahagslegra orsaka söguþróunarinnar; í henni felst í senn meira og minna en það. Hún gerir ekki ráð fyrir yfirdrottnun efnahagslegra orsaka um aldur og ævi, heldur reynir að skilgreina nánar þau sérstöku tengsl, sem í undan- genginni og yjirstandandi söguþróun eru milli framleiðsluferlisins og þjóðfélagslegr- ar heildarverundar mannanna. Þau er auð- vitað erfitt að draga saman í eina allsherj- ar formúlu, en í öllum tilfellum er um það að ræða, að hlutveruleg tilveruskilyrði þjóðfélagsins — hvort sem það eru nátt- úrulegar aðstæður eða „félagsleg náttúru- lögmál" efnahagskerfisins — setja meðvit- uðum og frjálsum athöfnum mannanna þröngar skorður. En á þetta ástand er ekki litið sem óbreytanlegt, heldur á liinni sósíal- ísku byltingu að vera stefnt gegn því; hlutverk hennar er, svo að notuð séu orð Rósu Luxemburg, „að gefa félagslegum verknaði mannanna meðvitaða þýðingu". Tilraun um manninn er, eins og hér hefur verið reynt að sýna fram á, í megin- dráttum andheimspekilegt rit fremur en heimspekilegt, og verður ekki séð að vegur borgaralegrar heimspeki á íslandi hafi til muna aukizt við tilkomu hennar. Kok- hreysti höfundarins bætir þar ekki úr skák, nema síður sé. Því fer fjarri að þetta sé neitt fagnaðarefni — íslenzkum marxistum væri það miklu gagnlegra að þurfa að kljást við skæða andstæðinga. Af þeim ástæðum er rétt að bæta við þessar að- finnslur ósk um, að höfundur bókarinnar eigi eftir að gera betur. Jóhann Páll Árnason. Sögur Drífu Viðar Sögurnar í bók Drífu Viðar1 eru af fjöl- breyttum toga spunnar; þær eru almennt gæddar skilníngsríku innsæi í mannlegt bjástur, hlýrri kímni, hnyttni, og á stundum beiskri ádeilu. Þó er ógetið þess sem mér finnst einkum móta svip þessarar bókar. Fyrstu sögur hennar sex talsins eru sam- stæðar að efni, mynda óljósa heild sem gæti virzt hluti af stærri heild, verki sem ekki hafi verið lokið, þótt slíkt sé ef til vill óleyfileg tilgáta. Þetta eru svipmyndir úr sveit þar sem sögumaðurinn, kona, dvelur um skeið og biandar geði við ná- grenni sitt. Þó er það einvera sögumanns sem gefur þessum sögum meginsvip, ein- manaleiki sem stundum verður að mann- fælni: „Þegar ég sé til mannaferða hraða ég mér mína leið sem liggur upp í fjöll- in.“ Einsemdartilfinníng þessi jaðrar á stundum við feigðarkennd og er blandin mögnuðum seið frá náttúru landsins. „Ég verð vatnið þegar ég horfi þangað, úr vatni er ég og verð hrynjandi vatnsins, gárur og bára, alda og froða, ég stíg og fell, græt og hjala ... Vatnið er hin mikla einvera, hið eilífa líf, hinn þungi straum- ur. Meðan eldurinn lifir og vatnið gjálfrar 1 Dagar viS vatniS. Heimskringla 1971. 146 bls. 176
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132

x

Tímarit Máls og menningar

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.