Tímarit Máls og menningar - 01.12.1973, Page 93

AndmœlaræSa
þetta. Ég skil orðið „repeatedly“
þannig, aS þaS merki hér „hvaS eft-
ir annaS“. Hins vegar lætur hann
þess ógetiS, aS Ari notar einnig ein-
töluform um sjálfan sig. Ef athugaS-
ar eru fyrstu 10 línumar í fslend-
ingabók Ara, miSaS viS útgáfu Jak-
obs Benediktssonar í fsl. fornr. I, 1,
bls. 3, kemur í Ijós, aS Ari notar þar
5 sinnum ek og föll af því orSi, þar
meS taliS fornafniS skeytt viS sögn.
Og hókin endar svo:
en ek heitik Ari. Sama rit, hls. 28.
Ara nægir, sem sé, ekki aS nota
fornafniS ek einu sinni um sjálfan
sig í sömu setningu, heldur tvisvar.
Doktorsefni getur þess einnig, aS
Snorri Sturluson noti þessa tegund
fleirtölu (bls. 41), en segir jafn-
framt, aS hann geri þaS ekki í öllum
tilvikum. Þetta er rétt. T. d. mætti
nefna, aS ek kemur þrívegis fyrir í
6 fyrstu línum Heimskringlu, miSaS
viS fsl. fornr. XXVI, 3. Frásögnin
um Ara er villandi fyrir þá, sem
ekki eru kunnugir riti hans. Auk þess
er mér óskilj anlegt, hvers vegna
doktorsefni gerir ekki sams konar
athugasemd um Ara og Snorra. Höf-
undur minnist á þaS, aS pluralis
auctoris komi einnig fyrir í íslend-
ingasögum og vitnar í því samhandi
til Peters Hallbergs og Einars Ól.
Sveinssonar (bls. 42). Þess má geta,
aS á eitt dæmi um þetta rakst ég í
Laxdælu:
Átt hefir Hrútr ina þriSju konu, ok
nefnu vér hana eigi. ísl. fomr. V, 48.
ViS skulum láta þetta nægja um
véranir og þéranir á fyrri öldum. í
þess staS skulum viS athuga lítillega
töflu 3 á bls. 44. Samkvæmt henni er
fleirtalan (c) orSin þríræS. Hún get-
ur táknaS eintölu, tvítölu og fleirtölu.
HiS nýja, sem hér kemur fram,
er þaS, aS fleirtölumyndin gat haft
tvítölumerkingu. Á bls. 21 tekur dokt-
orsefni dæmi, þar sem bæSi tvítölu-
myndir (vit, ockarar) og fleirtölu-
mynd (ver) eru notaSar um tvo.
Dæmin eru úr handritinu AM 623
4to, sem ekki er taliS yngra en frá
1250. Doktorsefni getur þess, aS
þessi fornafnavíxlun hljóti aS vera
norskt máleinkenni, aS áliti Seips. En
hann tekur ekki afstöSu til þess sjálf-
ur. ViS skulum láta þetta atriSi
liggja milli hluta. Þess í staS skulum
viS athuga lítillega helztu niSurstöS-
ur, sem ég hefi komizt aS viS at-
huganir á ritum frá því fyrir 1600.
1. Laxdœla. Ég hefi aS vísu ekki
lesiS alla Laxdælu meS hliSsjón af
fornafnanotkun, en ég hygg þó ekki
fjarri sanni aS segja, aS yfirleitt sé
þar gerSur sá munur á tvítölu og
fleirtölu, aS vit og samsvarandi eign-
arfornafn (okkarr) sé notaS sem tví-
tala, en vér og samsvarandi eignar-
fornafn (várr) sem fleirtala 1. per-
sónu. Um tvítölu 2. persónu er yfir-
leitt notaS þit og samsvarandi eign-
299