Tímarit Máls og menningar - 01.12.1973, Page 109

Mathiez yrði skyldulesefni þeirra háskóla-
stúdenta, sem hyggjast leggja stund á sögu.
Það mundi án efa æsa í þeim sultinn og
hvetja þá til að kynna sér erlend sagn-
fræðirit á öðrum sviðum í ríkara mæli en
nú er títt með þeim. Og þegar ég minnist
á háskólastúdentana okkar þá get ég ekki
látið hjá líða að geta um mjög alvarlegan
galla á þessari útgáfu: ritinu fylgir ekkert
registur! Eg ætlaði varla að trúa mínum
eigin augum þegar ég sá svo mikið rit gef-
ið út án registurs. Byltingarsaga Mathiez
morar af mannanöfnum og það er varla
vinnandi vegur að lesa hana sér til gagns
án registurs, svo ég ekki tali um stúdenta
er hefðu hana til hliðsjónar í námi. í
rauninni nægir þessari bók ekki aðeins
nafnaskrá, heldur er nauðsyn á efnisskrá.
Ég vil að lokum hvísla því að útgáfustjóm
Máls og menningar að prenta sér í lagi, úr
því sem komið er, nafna- og efnisskrá og
gefa kaupendum hana ókeypis. Mér finnst
ekki annað viðunandi.
Sverrir Kristjánsson
SJÓNHIMNA OG HYLUR
Einkenni á ljóðagerð Baldurs Óskarssonar1
virðist mér vera skörp sjón, djúp íhygli og
þróttmikill kliður hendinga. Hann er kjarn-
yrtur, ljóðform hans yfirleitt þröngt og
máffarið agað; en mikil er sú fávísi að
álíta að hið frjálsa ljóðform eigi ekkert
tælci til ögunar málsins... Oft seilist Bald-
ur eftir fágætum orðum og afbrigðilegum
líkingum, en það tel ég ekki ágalla, öðru
nær! Fráleitt er að bragur hans sé óbund-
inn. Það sem lamaði hið hefðbundna ljóð-
form var ekki rímið eða stuðlarnir, heldur
1 Gestastofa, Heimskringla 1973. 72 bls.
Umsagnir um bœkur
fremur öðru hin taktfasta tilbreytingar-
lausa hrynjandi: hún féll ekki lengur að
hrynjandi hins talaða máls.2 Ljóð Baldurs
eru tíðum svo hneppt að engu orði má
hagga. Hann er myndauðugur og litglaður,
stundum of . . . I fyrri ljóðabókum hans
var töluvert um misnotkun litorða (og lýsi-
orða), ekki síst hinna einföldustu og vand-
meðförnustu: hvítur, rauður, svartur, blár;
en í Gestastofu eru litorðin fjölskrúðugri:
reykblár, sæðishvítur, vínrauður, og hin
einföldu falla vel að efni. Undantekning-
arlítið er eining efnis og forms fullkomin,
en það má teljast aðal skáldskapar. Sum
ljóða í Gestastofu eru fjarska einföld að
gerð, og augljós, td endurminningaljóðin í
fyrsta kafla bókarinnar. Þar er mjög al-
menn barnsreynsla - amk þeirra sem ól-
ust upp til sveita - borin fram á hrífandi
hátt, milliliðalaust. I þeim ljóðum notar
Baldur nútíð en ekki þátíð, einsog oftast
þykir henta í minningakvæðum, afþví það
sem er liðið er liðið. Þessar minningar eru
ekki „rifjaðar upp“; skáldið lifir atburð-
ina án umsköpunar að marki, - eða er
þetta kannski hin fullkomna umsköpun?
Allt stuðlar að því að láta atburðina ger-
ast hér og nú. Kvæðin verða manni því
einkar nákomin, laus við bévaða tilfinn-
ingaslepjuna sem einatt loðir við minn-
ingakvæði: fulltíða maður lítur í kring-
um sig augum bamsins ... Við sem höfum
kastað endurminningum fyrir ofurborð sem
ónýtu dóti, því tíminn breytir þeim, ástand
stundarinnar ómerkir þær: það sem gerð-
ist er fjarri því að vera það sem minnið
geymir... við fáum ærlega á baukinn:
2 Það er rangt að myndhvörf eða beinar
líkingar (metafóra) séu sérkennandi
fyrir hin frjálsu Ijóð ... Eftilvill hitti
T. S. Eliot naglann á höfuðið: „ ... milli
hefðbundinna ljóða og Vers libres er
enginn skilsmunur, því það eru einungis
til góð ljóð, vond ljóð og óskapnaður.“
315