Tímarit Máls og menningar - 01.12.1973, Blaðsíða 118

Tímarit Máls og menningar
til hafði hún gert sig ánægða með að bera fyrir sig ríkisstjómir, sem oftast höfSu ekk-
ert saman að sælda við þjóð sína!
Því var logið til í inngangi samningsins, að hann miðaði „að því að tryggja frið í
Ameríku“! Frið í Ameríku? Auk þess var fyrsta grein samningsins fordæming á styrj-
öldum.
Ákvæðum samningsins um hernaðarleg efni var holað niður í þriðju grein, þar sem
öll Ameríkulýðveldin hétu Bandaríkjunum stuðningi ef á þau yrði ráðizt. Afgangurinn
er rugl; til dæmis ákvæðið sem mælir svo fyrir, að ekki verði krafizt að herafla neins
ríkis verði beitt gegn vilja þess. Ágætt. Okkur er þá ætlað að berjast í styrjöld án her-
afla. Og Guð hjálpi þeim sem því neita!
Nú eftir að búið var að undirrita hinn sameiginlega samning um hervæðingu aðildar-
ríkjanna til varnar Bandaríkjunum, vantaði ekki annað en spaugilega viðleitnina til að
ítreka hinar lagalegu og fjárhagslegu skuldbindingar hvers ríkis um sig. Allar sardín-
urnar yrðu að gera sérstakan samning við hákarlinn.
Það dró hvorki til styrjaldar í ágúst 1947, né í ágúst 1950, né ágúst 1955, né í ágúst
1961. Við höfum beðið eftir stríðinu í fimmtán ár. En haldið er áfram að gera sérsamn-
inga um hernaðarmál. Við Uruguay 1952; við Nicaragua 1953; við Honduras 1954; við
Guatemala og Costa Rica 1955. Eins og ljóst má vera er nægur tími til stefnu. 1956 gerði
Eisenhower nýja tilraun til að sannfæra Mexíkó um nauðsyn þess að láta að vilja Banda-
ríkjanna. Æ, styrjaldarhættan er svo augljós . . .
Við vitum aðeins fátt eitt um hina skuggalegu sérsamninga um hemaðarmálin, því að
oftast hefur verið svo um hnútana búið, að algjör leynd hefur hvílt yfir ljósfælnustu
ákvæðum samningsins. Þess vegna ættum við að vera þakklát ríkisstjóm Uruguay og
almenningi þar í landi. Þegar samningsuppkastið var lagt fyrir forseta Uruguay, Artiga,
var okkur sá mikli greiði gerður að ákvæði hans voru birt.
Það var engin furða að íbúar Uruguay þustu út á strætin og höfðu í heitingum, efndu
til uppþota gegn þessari tilraun til að sá spillingu meðal friðsamrar menningarþjóðar;
gegn hervæðingu lands sem hafði engan her; gegn arnarklónum sem ekki varð leynt.
Okkur er kunnugt af ákvæðum samningsins milli Uruguay og Bandaríkjanna að hann
var freklegt brot á stofnskrá Sameinuðu þjóðanna, sem Bandaríkin undirrituðu hátíð-
lega og virðast halda í heiðri - utan endimarka Suður- og Mið-Ameríku. Ákvæði samn-
ingsins stönguðust líka á við samning Ameríkuríkjanna frá Quintadinha, hunzuðu Or-
yggisráð þeirra og lögðu Uruguay á herðar sérstakar skyldur óviðkomandi samvinnu
Ameríkulýðveldanna - og jafnvel andstæðar sameiginlegum hagsmunum þeirra.
Með öðrum orðum: öllum lýðveldunum er gert að halda sig innan vébanda kerfisins,
til að Bandaríkin geti dregið þau hvert um sig út úr dilknum og tryggt sér með þving-
unum ákveðinn atkvæðafjöldi (hernaðarsamningarnir eru hinar harðvítugustu þving-
ur), eða tryggt enn betur meirihlutafylgi meðal Ameríkuríkjanna.
Þau ríki sem undirrita sérstaka samnninga við Bandaríkin þurfa ekki að bíða eftir -
né gætu þau hlýtt - samþykktum Ameríkuríkjanna. Þau verða umyrðalaust að leggja af
mörkum auðlindir sínar og hráefni til stuðnings aðgerðum Bandaríkjanna á Formósu, í
Indó-Kína, í Þýzkalandi, í Kóreu - einkum og sér í lagi ef kenningin um „styrjöld til að
koma í veg fyrir styrjöld" verður ofan á, en það er kenning sem hefur endaskipti á hug-
takinu „árás“ og öllum herfræðihugmyndum um „varnir"...
324