Tímarit Máls og menningar - 01.06.1981, Síða 121

Umsagnir um bakur
Drengurinn er látinn vinna ótæpilega
fyrir mat sínum enda er húsbóndi hans
vinnuþjarkur, en eftir því sem drengurinn
stælist af góðu viðurværi og heilnæmu
sveitalofti hættir hann að vorkenna sér
það. Lífið er heldur ekki eintómt strit, inn
á milli leikur hann sér við Jóa, son ráðs-
konunnar, sem er fílsterkur tvitugur
maður en lifir í barnslegum draumaheimi.
Seinna um sumarið lifir Garðar miklar
yndisstundir með sólskinsbarninu Binnu
sem dvelur á bænum yfir háannatimann
með ömmu sinni.
Garðar hefur aldrei átt neitt, en í sveit-
inni eignast hann lamb, vegna þess að
hann er viljugur — og vegna þess að það
er gamalt ráð bænda til að freista þess að
binda börn og unglinga við sveitina.
Garðar er geysilega hrifinn, en Vera ráðs-
kona áminnir hann (27):
— Mundu svo að vera ekki að tönnlast
á því að hann Guðlaugur hafi gefiö þér
þetta lamb. Þú vinnur fyrir því sjálfur,
hróið mitt. Þetta er kaupið þitt — og
heyið sem hún étur í vetur er líka
kaupið þitt.
Við þessi orð ráðskonunnar þykir Garðari
ennþá vænna um lambið sitt.
Það verður sárt áfall fyrir Garðar að
missa þennan dýrgrip sinn — þeir hljóta
að missa sem eiga — en verra áfall fær
hann þó þegar honum er refsað í fyrsta
sinn. Honum verður á að brjóta fullan
kassa af eggjum sem á að selja í kaup-
staðnum fyrir fisk. Lýsingin á viðbrögðum
heimilisfólksins við þessu slysi er ekki
margorð en alveg frábærlega skýr og
varpar ljósi á eiginleika og fortíð allra
persónanna. Jói, sonur ráðskonunnar,
verður öskuillur, þótt hann sé besti vinur
Garðars á bænum. Hann er vanur
refsingum húsbóndans og dettur ekki í
hug að hlífa Garðari með því að taka á sig
hluta af sökinni. Hann veit lika að það er
mesti glæpur sem hugsast getur að eyði-
leggja mat þar sem öll tilveran gengur út á
það eitt að hafa í sig og á, þræla lifibrauð-
inu út úr rýrri jörð.
Guðlaugur trúir því ekki að drengur-
inn hafi brotið eggin óviljandi, hann vill
fá ástæðu fyrir þessum ótuktarskap þótt
hann verði að hrista hana upp úr drengn-
um með ofbeldi. Það er Vera sem bjargar
drengnum, þó ekki með því aö ganga á
milli, hún er alltof kúgað hjú til þess. Hún
bregst við eins og sá sem hefur séð ofbeldi
beitt of oft án þess að geta rönd við reist
— og sagan gefur í skyn að það sé sonur
hennar sem hefur orðið fyrir því, kannski
er það orsök vanþroska hans. Hún setur
„hendurnar upp að munninum, hoppar
upp í sífellu og veinar eins og sært dýr.“
(35) Við þá sjón bregður Guðlaugi og
hann lokar Garðar inni í skúr í stað þess að
hrista hann meira. Drengurinn er lamaður
af skelfingu (35):
Þú sest þarna milli áhaldanna og
kippist allur til af ótta. Þér hefur aldrei
á ævinni verið refsað áður. Heima töl-
uðu mamma og pabbi alltaf við ykkur
systkinin ef ykkur varð eitthvað á.
Ennþá eitt sem er öðruvísi en heima. Enn
er þó ótalið það sem kemur Garðari oftast
og mest á óvart í sveitinni, það eru hug-
myndir Guðlaugs húsbónda um stöðu
sína.
Garðar er sonur verkamanns, og hann
er alinn upp á heimili þar sem rætt er um
239