Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Side 35

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Side 35
Góðir lesendur og góðir höfundar þessum fyrirlestrum. Sannleikurinn er sá að stórkostlegar skáldsögur eru stórkostlegar ævintýrasögur. Rúm og tími, litbrigði árstíðanna, hræringar hugans og vöðvanna, allt eru þetta fyrirbæri sem snilldarhöfundar líta ekki á sem hefðbundnar hug- myndir sem hægt sé að fá að láni í almenningsbókasafni opinberra sanninda, heldur sem röð einstæðra undrunarefna sem meistarar listanna hafa lært að tjá hver á sinn einstaka hátt. Minniháttar listamönnum er látið eftir að sjá um að gera hið hversdagslega skrautlegt. Þeir hafa ekki fyrir því að finna upp heiminn að nýju heldur reyna þeir að kreista það besta sem þeir geta út úr gefinni skipan hlutanna og hefðbundnum skáldsagnamynstrum. Þær margvíslegu blöndur sem minniháttar rithöfundar geta hrist saman innan þessara skýrt ákvörðuðu marka geta veitt saklausa skemmtun um stundar- sakir, vegna þess að það gleður lítilsiglda lesendur að bera kennsl á eigin hugmyndir íklæddar skemmtilegum dulargervum. En raunverulegur rithöf- undur, af þeirri gerðinni sem þeytir plánetum um geiminn og mótar mann í svefni og krukkar svo í ákafa í rif sofandans, þessháttar höfundur gengur ekki að neinum settum reglum, hann verður að smíða sér þær sjálfur. Ritlistin er skelfing óþarft fyrirtæki ef hún felur ekki fyrst og fremst í sér þá list að sjá heiminn sem mögulegt yrkisefni í skáldskap. Efniviður þessa heims getur verið öldungis áþreifanlegur, en hann á sér alls enga tilvist sem viðurkennd heild; hann er óskapnaður og við þennan óskapnað segir höfundurinn „af stað“ og leyfir þessum heimi að bregða á leik. Svo eru sjálfar frumeindir hans endurskipulagðar, ekki einungis ytri og sýnilegir hlutar hans. Höfundurinn er fyrstur manna til að kortleggja hann og gefa náttúrufyrirbærum hans nöfn. Vatnið milli trjánna þarna skal heita Opal- vatn eða, sem er listrænna, Uppþvottavatn. Þetta mistur er fjall — og það fjall verður að klífa. Upp veglausa hlíðina klifrar snillingurinn og þegar komið er upp á tindinn, hvern haldið þið þá hann hitti? Móðan og alsælan lesandann, og þeir fallast í faðma á staðnum og eru tengdir saman að eilífu, ef bókin varir að eilífu. Kvöld eitt var ég staddur í fyrirlestraferð í fjarlægum sveitaskóla og stakk þá upp á spurningaleik. Eg lagði fram tíu skilgreiningar á lesanda og af þessum tíu áttu nemendurnir að velja fjórar sem samanlagðar mundu skapa góðan lesanda. Eg er búinn að týna listanum, en eftir því sem ég man best var hann á þessa leið: Veljið fjögur svör við spurningunni: Hvað þarf lesandi að vera til að hann sé góður lesandi? 1. Hann þarf að vera í bókaklúbbi. 2. Hann þarf að samsama sig hetju bókarinnar. 3. Hann þarf að einbeita sér að félags- og efnahagslegu hliðinni. 3 TMM 505
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Tímarit Máls og menningar

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.