Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Síða 75

Tímarit Máls og menningar - 01.11.1983, Síða 75
Að gefa í bodh<etti vanist því að gera miklar kröfur til hvers þess smáatriðis í sögum Svövu sem kallar á athygli lesanda. Að vísu má segja að brúðinni sé „nauðgað" í ákveðið hlutverk, en mikil umræða sl. ára um nauðganir í hjónaböndum beinir huga lesandans fremur að beinni valdbeitingu; sagan býður hins vegar ekki upp á neinn stuðning við slíkan skilning (þó svo þessar tvennskonar „nauðganir" séu að vísu af sömu rótum sprottnar). Fugl í hendi? Þessi misvísun er raunar léttvæg miðað við gallaða táknbeitingu í síðustu sögu bókarinnar, en hún ber heitið „Taskan og fuglinn". Eins og titillinn gefur til kynna eiga þessir tveir hlutir, eða tákn, að spila saman í sögunni, en þessi samleikur þykir mér alveg mistakast. Gamla rifna taskan konunnar er að vísu bráðsnjallt tákn. Konan er af þeirri gerð sem við þekkjum úr sögum Svövu, óaðfinnanleg í útliti, fáguð og fín, örugg í ytri framkomu en inni fyrir ófullnægð, firrt lífrænum sam- skiptum, dauð í vissum skilningi. Segja má að í töskugarminum búi sá ræfill af fölskvalausu lífi og sjálfi sem konan á enn til. Þegar taskan glatast veit konan ekki hvort hún getur látið lýsa eftir svona garmi; „Heimurinn sá hana eins og hann átti að sjá hana“ (102), en mundi hann gera það eftir að hafa virt fyrir sér þessa eftirlætiseign hennar? Lýsi hún ekki eftir töskunni veit lesandi líklega hvað það þýðir. Það sem veldur því að konan afneitar ekki töskunni er fuglsungi sem hún sér detta úr hreiðri, svo að hún hleypur til og höndlar hann. Hann reynist vera fleygur og fegin horfir hún á hann flögra burt. En um leið missir sagan algjörlega flugið. Fuglsungi að kveðja hreiður er margnotað og þvælt tákn fyrir nýtt og sjálfstætt líf, og er undarlegt að jafn meðvitaður höfundur og Svava skuli beita því. Sjálf hefur hún í „Reynslu og raunveruleika" varað kvenhöfunda við því að fara margtroðna götu skáld- skaparhefðar (bls.224). Ég skil vel að sumir fagni í þessari sögu vissum innileika og hlýju sem þeir fundu kannski ekki fyrr hjá Svövu, og þyki sagan enda fallega. En ég minni á orð Helgu Kress í Det kalles kjxrlighet, þar sem hún bendir á að útópían, lífsvonin, í verkum Svövu felist ekki í því hvernig sögurnar enda; hún felst miklu fremur í þeirri sundurgreinandi frásagnaraðferð sem afhjúpar félags- lega stöðu konunnar.15 Utópían felst jafnframt í því sem textinn óbeint vísar til en segir ekki. Eins og flestir nútímahöfundar, og sérdeilis módernistar, forðast Svava að boða nokkra útópíu, en hún leggur lesandanum samt lið við að skynja það sem <etti að vera. 545
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.