Tímarit Máls og menningar - 01.03.1999, Page 166

RITDÚMAR
Og það er eins og ég sjái í gegnum þetta
andlit þar sem svipir margra verða að
einum, það er eins og ég sjái að það
þurfi ekki að vera annaðhvort, það geti
verið bæði, hún sé þær báðar og
kannski margar fleiri, hvað vissi ég?
Og finnst allt í einu svo fátæklegt að
vera annaðhvort, lokaði á möguleika,
og líður eins og ég hafi gert stórupp-
götvun: hver manneskja er ekki ein
heldur margar? (72)
Kannski er þetta ein af grundvallarnið-
urstöðum sögunnar. Hver manneskja
hefur mörg andlit, er samsettur, flókinn
persónuleiki. María guðsmóðir er bæði
saklaus meyja, heilög móðir og himna-
drottning - og kannski hefur hún fleiri
andlit. Kannski er hinn listræni vandi
Hildar bundinn þessari niðurstöðu.
Hvernig er hægt að fanga andlit mann-
eskju, sem í raun hefur mörg ólík andlit?
Hið upphaflega markmið, að finna
„rétta“ andlitið, er aðeins tálsýn, lausnin
fólgin í því að skilja margbreytileika
hverrar manneskju og meta hana með
öllum sínum kostum og göllum.
I Maríugluggatmm tekst Fríðu Á. Sig-
urðardóttur á einstakan hátt að gæða per-
sónur sínar slíkum margbreytileika. Upp
af síðum bókarinnar spretta samsettar,
flóknar persónur sem taka sífelldum
breytingum og þróast á sannfærandi hátt
frásögnina á enda. Til að skynja öll þeirra
andlit þarf endurtekinn lestur og yfir slík-
um galdri búa aðeins hinar bestu sögur.
Líf manns sem kátlegar smásögur
Árni Sigurjónsson: Lúx. Mál og menning 1998,216
bls.
Helgi fór út í heim til að skoða hann og
verða snortinn af honum, til að koma
aftur heim breyttur maður, helst með
gráðu og peninga, a.m.k. lífsreynslu og
framamöguleika.
Saga Helga er samofin sögu margra
annarra íslendinga sem hafa haft þessar
langanir og þrár. Á henni er mikill raun-
sæisbragur sem sést best á því að fólk á
hægt með að setja sig í spor Helga, og um-
getnum stöðum er til að dreifa. Slangur er
af vísunum í þekktar stærðir eins og alla
staðina sem Helgi flækist til, og enn frem-
ur Árnagarð, Jónas Hallgrímsson, Piaget,
Bogart og fleiri. Jafnframt er sagan enn
ffekar römmuð inn með tilvísunum til
verka sem eiga að liggja eftir Helga; viðtöl,
greinar og fyrirlestrar.
Helga ber fyrst niður í Kaupmanna-
höfn og honum verður lítið úr verki þegar
verkin eiga að verða svo stór að þau skyggi
á verk annarra. Það sem Páll Skúlason
hafði gert heimspeldnemanum Helga svo
augljóst í tímum heima flækti höfundur
kenningarinnar sjálfur svo fyrir honum
að áhugi hans tvístraðist á velflest lestrar-
borð bókhlöðunnar. Greinar heimspek-
innar ljúkast ekki upp fyrir honum eins og
dyr með rafmagni í. Helgi er ekki mjög
einbeittur námsmaður, ekki mjög ein-
beittur gleðimaður eða bóhem, ekki mjög
einbeittur athafnamaður.
Peningarnir flæða heldur ekki til Helga
í stríðum straumum. Greinilega er engin
húrrahrópandi fjölskylda á íslandi sem
beinir fé í réttan farveg eins og stundum
gerðist á 19. öld og Lánasjóður íslenskra
námsmanna gerir alltaf þessa kröfu um
námsffamvindu. Helgi þarf að standa sem
mest á eigin fótum, eða fótum kunningja
sinna hverju sinni.
Peninga- og spennuþörf kemur hon-
um þannig til Lúxembúrgar þegar einn
rýr vetur í heimspekinámi í Kaupmanna-
höfn er að baki. Þar reiknar hann með að
komast í mikil uppgrip sem réttlæti dvöl
hans erlendis. Hann er nú ekki vitlausari
en svo að hann veit að hann er ekki á sér-
lega grænni grein.
156
www.mm.is
TMM 1999:1