Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.2004, Page 78

sýnt eftir gömlum lýsingum eða eftir líkum. Hlaut Guðjón viðurkenning-
arorð Matthíasar Þórðarsonar fyrir þessar teikningar sínar árið 1919, er
hann var að ýta fjársöfnun af stað til viðgerðar kirkjunnar.
Svo er að sjá, að breytingarnar á Bessastaðakirkju hafi orðið mun rót-
tækari en forseti hafði búizt við og gat sætt sig við, en forseti mun hafa
dvalizt erlendis um tíma, einmitt þegar rutt var út úr kirkjunni, og sagt er
að það hafi gramið hann mjög er hann sá aðferðirnar. Mun þetta hafa
valdið stirðleika, og jafnvel vinslitum að sagt er, milli forseta og Guðjóns
Samúelssonar húsameistara. Það sýnir uppkast að bréfi forseta, sem fyrr er
getið.
Í ævisögu Sveins Björnssonar segir um útför hans, að Georgía ekkja
hans hafi verið mótfallin því að Sveinn yrði jarðsettur innan Bessastaða-
kirkju, sem menn höfðu búizt við að yrði, „á þeirri forsendu að maður
hennar hefði verið sáróánægður með gagngera viðgerð, sem fram fór á
kirkjunni í hans tíð, en ekki var samkvæmt hans vilja.“ Sveinn Björnsson
var brenndur og aska hans jarðsett við hlið Gríms Thomsens.
Líklegast hefur þjóðernisleg minnimáttarkennd ráðið miklu um það
hvernig hér var að verki staðið.Alkunnugt er, að á þessum árum var víða
reynt að má sem mest brott af því sem minnti á konungssambandið við
Dani. Líklegast hefur sumum þótt óviðeigandi að dönsk konungskóróna
og nafndráttur dansks konungs, þótt okkar kóngur væri einnig, gnæfði í
sjálfri kirkju forsetans.Voru enda sums staðar slík merki tekin ofan, svo
sem kórónan á Loftskeytastöðinni gömlu og konungsmerkið framan af
turni Dómkirkjunnar í Reykjavík, en sumt af því hefur reyndar verið sett
upp aftur, eftir að mönnum jókst skynsamleg víðsýni. Og þakka má fyrir,
að þegar sú hugmynd kom upp á sjálfu Alþingi að taka ofan konungs-
kórónuna af Alþingishúsinu og setja þar í staðinn skjaldarmerki lýðveldis-
ins voru menn orðnir það skynugir að sjá að þetta voru söguleg minnis-
merki en ekki merki um líðandi stund.
Viðgerð og uppbyggingu húsa á forsetasetrinu er ekki lokið og verður
ekki fyrr en vönduð viðgerð kirkjunnar þar verður komin í kring. Þá ætti að
hafa að meginsjónarmiði að fá henni aftur þá ásjón sem hún hafði fyrrum,
færa í hana á ný þá innansmíð, sem hún hafði og til er. Um það hefur oft
verið rætt og hlutirnir bíða.Allt hefur sinn tíma, en eins og kirkjan er nú ber
hún vott um fálmkennt og misheppnað ofbeldi, gert af tilfinningaleysi og
skammsýni. En Bessastaðakirkja þarf þó að bera með sér eitthvert það tákn í
virðulegu látleysi sem sýnir, að hún er kirkja forsetaembættisins.
„VANDALISMINN“ Í BESSASTAÐAKIRKJU 77