Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2009, Síða 138

136
Tímarit um menntarannsóknir, 6. árgangur 2009
ekkert á manni að halda. Eða maður heldur
það.“ Í rýnihópi Fjalls komu fram svipuð
viðhorf þar sem rætt var um að bæði börn og
fullorðnir þyrftu að upplifa það að borin væri
umhyggja fyrir þeim og því sem þau væru að
gera. Þetta viðhorf kom skýrt fram í svari eins
stjórnandans:
Umhyggjan er náttúrlega bara stærsti
þátturinn. ... Ef það er ekki borin
umhyggja fyrir þér þá ertu ekki að nema
rétt [meðtaka] vegna þess að þá líður þér
ekki nógu vel. Bara eins og fullorðið fólk
líka – ef þú ert alltaf hálf „nervös“ og
þú finnur ekki umhyggjusemi frá þínum
samstarfsaðilum þá ertu ekki með hugann
við það sem þú átt að vera með hugann
við.
Leikskólakennararnir töldu mikilvægt að
taka á móti hverjum og einum á hennar/hans
forsendum. Hvort sem það er knús og faðmlag
eða að ná augnsambandi er það staðfestingin
sem barnið fær frá leikskólakennaranum sem
er mikilvæg. Þetta kemur vel fram í svari
Lilju: „Ég [barnið] skipti máli, það er tekið
eftir mér.“ Umhyggja er að vera til staðar, eins
og María sagði: „Að vera til staðar þegar þau
þurfa á þér að halda.“ Það að skipta máli er
að mati leikskólakennaranna forsenda þess að
einstaklingur geti dafnað og þroskast.
Umhyggja er stuðningur
Annað sem leikskólakennararnir töldu mikil-
vægt var að leikskólakennari þurfi að vera
fær um að geta sett sig í spor barnanna til
að geta áttað sig á líðan þeirra. Það geri
leikskólakennarinn m.a. með því að hlusta á
og bera virðingu fyrir löngunum og þörfum
barnanna. Stella sagðist t.d. reyna að ræða við
foreldra og gera þeim grein fyrir því að virðing
fyrir tilfinningum barnsins skipti máli. Hún tók
sem dæmi að það væri sjálfsagt að barnið vissi
ávallt hver kæmi að sækja það. Hún sagðist
gjarnan biðja foreldra að reyna að setja sig í
spor barnanna með því að hugsa: „Hvernig
myndi mér líða ef ...?“ Stella talaði um að
barnið þyrfti að fá að vita um allar ákvarðanir
sem snertu það eins og framast væri kostur.
Hún bætti við:
Mér finnst þetta líka þáttur í umhyggju,
þessi virðing fyrir þeim sem börnum.
Þótt þau séu börn þá þurfa þau að
vita framhaldið, [hvað er framundan]
... já, að bera virðingu fyrir þeim sem
vitsmunaverum. Það er stundum talað
eins og þau séu bara – eins og þau skipti
ekki máli – þau eru bara börn.
Leikskólakennararnir töldu að umhyggja
fælist í því að veita barninu stuðning við
það sem það væri að fást við, bæði stórt og
smátt. Þar skiptu skipulag og reglur máli því
umhyggjan birtist í skipulaginu og reglunum
sem giltu í leikskólanum og í samfélaginu
almennt.
Umhyggja er að setja mörk
Leikskólakennararnir töldu að það veitti
börnunum öryggi ef þau þekktu reglur og
skipulag leikskólastarfsins og vissu hvar
mörkin lægju. Börnin þyrftu að geta treyst
leikskólakennaranum, vita hvers væri að vænta,
þekkja umhverfi sitt og vita hvaða reglur giltu.
Salka sagði: „Ég held að umhyggja sé mikið
þetta traust sem barnið ber til [leikskóla]
kennarans og umhverfis síns. Ef það finnur það
þá endurspeglar það umhyggju sem við veitum
barninu.“ Tanja taldi það skipta máli að kunna
að hæla og hrósa og að grípa inn í á réttan hátt
á réttum tíma. Hún áleit það einnig skipta máli
að geta tekið barn út úr aðstæðum sem það réði
ekki við en það þyrfti að gera af natni og af
virðingu fyrir barninu. Gefum Tönju orðið:
Þú veist, sum börn eru þannig að þau gera
eitthvað af sér en maður þarf að taka utan
um þau. Þau eiga kannski erfitt og þurfa
þá að fá svona innri ró. ... Mér finnst voða
gott að taka þau í fangið, maður þarf ekki
að segja neitt, bara aðeins smástund.
…
Þetta er stundum voðalega erfitt, að þurfa
að sýna smáhörku, að láta þau skilja að
það má ekki ganga svona langt. Æ, það
er eitthvað sem maður myndi alveg vilja
sleppa. En það þýðir bara ekkert. Þau
verða að fá þennan ramma.
Það viðhorf kom fram í öðrum rýnihópnum
að það væri „... ekkert hollt að fá að velja um
allt. Börn eiga ekkert að fá að stjórna öllu því
Sigríður Síta Pétursdóttir