Skagfirðingabók - 01.01.1985, Side 97
LIFNAÐARHÆTTIR SKAGFIRÐINGA
var einkum vaðmálin, er menn þá um undanfarin ár höfðu að
mestu keypt harðfisk fyrir syðra. Það var því hvortveggja, að
harðfiskkaupin og vaxandi munaðarvörukaup alþýðu, gjörðu
sláturfjársöluna til verzlunarstaða að óumflýjanlegri nauðsyn.
En þrátt fyrir hina miklu fjársölu, sem þá hófst, uxu þó skuldir
bænda að mun. I sama móti voru steypt viðskipti sjávarbænda
við verzlanir. Þeir sneru sér að öllu leyti til verzlunarmanna
með viðskiptin, seldu þeim allan sjávarafla, en uppskera bænda
varð hin sama og sveitabænda, en hún var sú, að skuldir
hækkuðu.
Breyttir viðskiptahœttir og hnignun tóvinnu
Enn má telja fleiri afleiðingar af þessari viðskiptabreytingu
landsmanna. Þegar sveitabændur höfðu stigið það fótmál að
hætta viðskiptum við sjávarbændur, eða með öðrum orðum, að
hvorutveggi höfðu sagt viðskiptunum sundur, hættu sveita-
bændur að láta vinna vaðmálin,1 sem áður var þeim góð við-
skiptavara. En þar af leiddi, að tóvinna minnkaði. A líkan hátt
gekk með kaupstaðavinnuna; bar að vísu til þess tvær aðrar
greinir, önnur sú, að ull sté í verði, fyrst sumarið 1853 upp í 30
sk. Áður mun ull eigi hafa komizt hærra en í 24 sk. Eftir 1853
komst þó ull í eitt skipti í 64 sk., en mun hafa2 fallið á næsta ári
ofan í 36 sk. Hina orsökina leiddi frá vaxandi sláturfjársölu, en
minnkandi heimaskurði. Þar af flaut, að ullina, sem áður var
brúkuð í kaupstaðatóvinnu, vantaði. Að hinu leytinu sýndist
fólki lítill vinningur að tæta í kaupstað, móts við hið háa ullar-
verð. En þegar vetrartóvinnan þvarr svona stórum, en skepn-
urnar í stað tóvinnunnar voru gjörðar að verzlunarvöru, kom
það í ljós, að um leið jókst þörf fólks eftir kornmatnum. Frá
þessum háttabreytingum stafar það enn á vorum tíma, að sauð-
fjár- og hrossasala er orðin óhjákvæmileg nauðsyn. Með öðrum
orðum sagt: Sveitabændur flytja nú mestan hluta hinnar hag-
1 Eða í vaömálin. Oljóst í hdr.
2 I hdr. hafi; mun óljóst.
95