Skagfirðingabók - 01.01.1985, Page 104

SKAGFIRÐINGABOK
það brúkað aðeins á sunnudagsmorgna og þá gesti bar að garði.
Um 1850 mun kaffibrúkun hjá alþýðu til sveita eigi hafa verið
lengra komið. En bráðum eftir þann tíma fór fólki að þykja
kaffið ómissandi til daglegrar hressingar svo lengi sem það
entist, en flestir létu sér nægja að drekka það einu sinni á dag allt
fram undir 1860. Af þessu má sjá, hvað þjóðinni hefir tekizt
fljótt og liðlega að gjöra sig svo háða kaffiþörfinni, að svo telst
til, að hún hafi eigi þurft nema 25 ár til að gjörast svo fullháð
kaffiþörfinni, að dagleg nautn þess mætti teljast ómissandi,
enda var þá orðið auðvelt að skrúfa þá þörf lengra fram, eins og
síðan hefir sýnt sig betur. En erfiðara hefur Islendingum veitt
að nota verzlunarfrelsið, því 38 [ár] eru liðin síðan þjóðin fékk
fullkomið lagafrelsi til að færa sjálf verzlun sína við aðrar
þjóðir, en eftir 38 ár má þó teljast, að verzlun landsmanna sé þó
að meiru leyti í höndum útlendra manna, þótt hún að ýmsu
leyti sé vanalega skárri en á fyrri tímanum var að venjast.
Það má óhætt eigna hinni miklu kaffibrúkun vorra tíma það,
að hún á ekki alllítinn þátt í því verzlunarólagi, sem almennt er
nú kvartað undan, sem eru hinar almennu verzlunarskuldir, er
þjóðinni veitir svo afar örðugt að rísa undir. Auðvitað eru kaup
í fleiri vörum en kaffinu, sem mega teljast miður þarfar, en
vinna landsmönnum að hinu sama, en engin munaðarvörukaup
eru þó eins almenn og kaffið. Móts við þá nytsemd, er það færir
landsmönnum get eg eigi ætlað, að neinum þeim manni blandist
hugur um, sem íhugar það stórfé, er landsmenn verja árlega til
slíkra kaupa, hljóti að álíta, að allmiklu af þeirri upphæð sé
miður en vel varið. Sjálfsagt er mismunandi, hvað kaffið er þarft
eða óþarft. Þar sem fólk er í þurrabúð, t. d. í sjóplássum, er
kaffið nauðsynlegt til vökvunar, en til sveita þar sem fólk hefur
næga vökvun, er auðsætt, að það er miður nauðsynlegt. Ei að
síður geta menn' ekki sagt, að kaffi sé með öllu óþarft til sveita,
því tíðarandinn heimtar, að menn hafi eitthvað sér til gamans,
1 Hér á eftir er sleppt eigi að síður, enda óþarft.
102