Skagfirðingabók - 01.01.1985, Síða 115
KOFABÚI AFSKAGANUM
Afast Gíslabæ, brekkumegin, var kindakofi og fjós undir
einu þaki, og var gengið í fjósið um kindakofann að sunnan-
verðu. Gísli stakk ekki út úr þessu gripahúsi í herrans mörg ár
eftir að hann eltist, og varð skánin svo þykk að stigið var upp í
húsið þegar inn úr dyrunum kom.
Seint á ævidögum Gísla varð kýr hans sjálfdauð á básnum,
hefur mér verið sagt. Hann leitaði á náðir röskra góðkunningja
inni í Krók, að þeir hjálpuðu sér við að tosa kúnni gegnum
kindakofann. Það reyndist allfyrirhafnarsamt, en tókst. Sunnan
undir dyrunum var blessuð skepnan gerð til — og kjötinu ekið í
frystihús. Verkstjórinn þar sagði kýrkjöt þetta lítils virði og
dæmdi það í þriðja flokk. Gísli hélt því stíft fram við menn eftir
á, að beljan hefði alls ekki dottið dauð niður í fjósinu, heldur
hefðu „þeir“ drepið hana fyrir sér með því að drösla henni
gegnum kindakofann og þá um leið fordjarfað kjötið; þess
vegna ofureðlilegt að það færi ekki nema í þriðja flokk! Hjálpar-
mennirnir kipptu sér ekki upp við þessa túlkun. Gísli gamli var
allt annað en orðgóður, vandaði sízt, á bak, kveðjurnar þeim
sem réttu honum hjálparhönd. Hann var maður óvæginn jafnt
við sjálfan sig sem aðra — og tortrygginn; þjarkaði til þess að
hafa í sig og á; engin skömm meiri en sú að þiggja viðvik!
2.
Gísli frá Lágmúla þótti skynugur maður og dáfróður um liðna
tíð, en ekki var samt mikið orð á því haft svo ég heyrði. Hann
átti eitthvað lítils háttar af gömlum bókum. Rímur af Frans
Dönner eftir Níels skálda, prentaðar í Viðeyjarklaustri 1836,
gaf hann í elli sinni Kristmundi á Sjávarborg, sem heimsótti
hann á góðu dægri. Að því slepptu veit ég ekki hvað um
prentbækur Gísla varð, nema sá hafi eignazt þær sem manna
seinastur leit inn í kofann, sbr. síðar. Gísli tjáði Kristmundi, að
mjög fornleg bók hefði farið í kistu móður sinnar gömlu úti á
Skaga. Hún var „eftir Jón Arason“ mælti Gísli og kvað sér hafa
113