Skagfirðingabók - 01.01.1989, Qupperneq 113

BRUNINN Á HÓLUM f HJALTADAL
Við upprifjun þessa atburðar koma í hug minn þrjú atriði,
sem ætla má að skipt hafi sköpum, að ekki fór þó verr og
manntjón hlauzt ekki: 1. Logn var veðurs, eða svo léttur
andblær, að ekki gætti. 2. Hildur gekk óvanalega seint til
náða þetta kvöld. 3. Eldurinn kom upp á rishæð. Þótt að-
eins eitt þessara þriggja atriða hefði borið að á annan hátt, er
óráðin gáta hvernig farið hefði.1
Réttarböldin
Árið 1926, föstudaginn 15. október, var lögregluréttur
Skagafjarðarsýslu settur á Hólum í Hjaltadal og haldinn af
hinum reglulega dómara, sýslumanni Sigurði Sigurðssyni,
með undirrituðum vottum. Var þar þá fyrir tekið að hefja
rannsókn á bruna syðra hússins á Hólum, er brann til
grunna aðfaranótt hins 14. þ.m.2
Dómarinn lætur þess getið, að kl. 9:30 í gærmorgun til-
kynnti skólastjórinn hér á Hólum, Páll Zóphoníasson, hon-
um ofangreindan bruna. En með því að ekki voru ráðnir
fulltrúar fyrir brunabótafélög, þau er hagsmuna eiga að
gæta, til þess að vera við rannsókn þessa fyrr en í gærdag
seint, varð ekki lagt af stað frá Sauðárkróki til þess að hefja
hér rannsókn fyrr en árdegis í dag.
Við réttarhöldin var lögð sérstök áherzla á að fá fram allar
tiltækar upplýsingar, sem gætu bent til upphafs eldsins og
1 í bókinni Hólastaður eftir Gunnlaug Björnsson er stutt frásögn af
brunanum. Þar gætir nokkurra missagna, og eru þessar helztar: Að
stormur hafi verið þessa nótt. Að konur einar hafi verið á fótum, þegar
eldsins varð vart. Að litlu hafi verið bjargað úr brunanum. Að bruninn
hafi orðið aðfaranótt 16. október.
Eins og fram hefur komið og fram kemur hér á eftir, voru þessi atriði
með nokkuð öðrum hætti.
2 í þessum kafla er fylgt dómsmálabók Skagafjarðarsýslu, víða orðrétt á
köflum, en ánnars gerður útdráttur.
109