Jón á Bægisá - 01.04.1997, Side 73

Næturlest til Barcelona
honum inn. Það tekur hann aðeins andartak að komast að því að þér
lætur enskan betur en franskan og hann fyllist ákefð og gleði. Hann
er á leið á enskunámskeið í Perpignan. Hann langar að tala.
í Beaumont-Hamel er ekkert að segja. Stytta af elgi skjögrar til
himins upp úr grjóthrúgu. Hún ætti að vera hlægileg en er það ekki.
Hún er hlaðin sársauka og, andstætt öllu sem þú átt von á, virðu-
leika. Enginn er neinsstaðar nærri. Verkamennirnir fóru rétt í því að
þig bar að, gengu í einfaldri röð upp úr gröf, héldu á skóflum og hríf-
um og matarskjólum. Þrír menn sem þrömmuðu með eitthvað sem
líktist djúpri undirgefni. Verkfæri þeirra virtust frá miðöldum líkt og
frumgerðirnar sem hrífur og skóflur þróuðust upp úr.
Ljós Parísar flökta hjá gluggum næturlestarinnar til Barcelona og
ungi verkfræðingurinn heldur áfram að mala. Hann er yfirverkfræð-
ingur í rafeindafyrirtæki. Hann segir „yfir“ með nokkurri áherslu.
Hann hefur aldrei komið til Ameríku en verður að fara þangað fljót-
lega vegna starfs síns. Þess vegna þarf hann að bæta sig í ensku. Þú
fylgist ekki með. Þú ert að reyna að fá botn í hvort þú eigir, seinna,
þegar þú kemur til baka, að dveljast í Amiens eða Arras. Ættirðu að
leigja bíl og aka út á vígvöllinn eða verða rútur, sérferðir? Ungi verk-
fræðingurinn er að segja konunni þinni frá konu sinni og börnum.
Konan hans er frá Normandí, segir hann. Hann virðist halda að til sé
einhver almennur skilningur á hinu sérstaka eðli Normanna sem þú
átt að eiga hlut að.
í Beaumont-Hamel gengurðu meðal leiðanna. „Hermaður í Stríð-
inu mikla,“ segja þau, „Kunnugur guði.“ Stundum eru nöfn og aldur
tilgreind. Átján. Nítján. Tuttuguogþriggja. Grafreiturinn er fullur af
börnum. Þú ferð umhverfis svæðið og fylgir nákvæmu deiliskipulagi
leiðanna. Þú mætir konunni þinni sem kemur úr hinni áttinni og þið
fallist klunnalega í faðma en faðmlagið veitir enga huggun og þið
skiljist að.
Verkfræðingurinn ungi vill vera kurteis. „Það er hægt að sofa,“
segir hann og klöngrast upp í efri kojuna. Konan þín fer að gera neðri
kojuna sína klára, beint á móti þér. Óskammfeilinn opnarðu nýjan
bjór. Þó þú ættir að vera kominn langt út í sveit flökta ljósin enn úti
fýrir eins og París haldi áfram endalaust. Þú dregur tjaldið niður. Þú
læsir dyrunum. Þú hefur verið varaður við þjófum sem úða gasi inn
í klefann. Þeir ræna þig meðan þú ert meðvitundarlaus. Frásögnin
virðist hlægileg og þú blygðast þín fyrir að hafa læst dyrunum en þú
tekur ekki lásinn af.
í dögun 1. júlí 1916 gáfu breskir liðsforingjar merki um að gera
árás. Orustan um Somme var hafin. Þú sérð uslann sem þungar byss-
urnar gerðu. Það er erfitt að sjá hvar einn gígurinn endar og sá næsti
byrjar. Þjóðverjarnir hljóta að hafa verið hinum megin, óhultir í djúp-
um skotgröfum. Þegar sprengjuregninu lauk klöngruðust þeir upp að
HVAT? TALA THU ISLENZKU?
71