Jón á Bægisá - 01.04.1997, Blaðsíða 10

Guðrún Björk Guðsteinsdóttir
íslendinga.* * * * * * * 8 Vestur-íslensku eftirnöfnin undirstrika hinsvegar það yf-
irbragð sem íslensk menning tók á sig við flutninginn vestur um haf.
Ekki er þó æskilegt að það verði að altækri reglu að íslensk-
kanadísk nöfn séu færð að einhverju eða öllu leyti í íslenskt horf í
þýðingum á skáldverkum. í skáldsögunni Gentle Sinners eftir W. D.
Valgardson koma fyrir nöfnin Eric, Sigfus Vigfusson og Zeke Hrapt-
usson. Ljóst er að persónurnar í sögunni eru af íslenskum ættum og
nöfnin gætu auðveldlega orðið Eiríkur, Sigfús Vigfússon og Sakarías
Hrappsson, en þar með væru kanadísk sérkenni nafnanna afmáð. Að
sama skapi er óþarft að breyta eftirnafninu Vopfjord í smásögunni
„The Man from Snaefellsness"9 eftir Valgardson í Vopnfjord, eða
jafnvel Vopnfjörð. I verkum sem skrifuð eru á ensku um íslenskan
menningararf skera vestur-íslensk nöfn sig frá enskri nafnahefð og
eru hluti af menningarlegri áferð þeirra. Þessa áferð frumtextans er
auðvelt að færa yfir á íslensku með því að halda kunnuglegum en um
leið framandi naftigiftunum óbreyttum.
Öllu erfiðara viðfangs er að yfirfæra þann framandleika sem höf-
undur kallar fram í frumtextanum með því að nota íslensk orð og
setningar. Fylgi þýðandi verkinu úr hlaði með formála er ákjósanlegt
að hann geti íslenskra innskota og gefi dæmi. Einnig má auðkenna
innskotin með leturbreytingu, eins og W. D. Valgardson gerir í Gentle
Sinners, í orðunum „skyr“ og „rullu pylsa“, og „The Man from
Snaefellsness" þar sem innskotin eru fleiri og bera mörg ákveðinn
vestur-íslenskan blæ, en stafsetningin ber vott um áratuga aðlögun
að enskum framburði.10 Formáli getur útskýrt vestur-íslenska þjóð-
rétti og hátíðir, en sé honum sleppt má halda skáletrun orðanna því
þau gefa athyglisverða vísbendingu um þær menningarhefðir sem
vestur-íslenskum blöðum þar sem hann kljáðist oft harkalega við Stephan G.
Stephansson. Móðir Lauru hét Ingibjörg, en kallast Ingiborg eða Borga í frum-
textanum. Þessi tilfæring höfundarins hefur væntanlega átt að gefa til kynna
að Ingibjörg hafi verið helsta fyrirmynd aðalsöguhetjunnar Borgu Halson í
fyrstu og þekktustu skáldsögu Lauru, The Viking Heart. í þýðingunni færir
Margrét skírnarnafn Ingibjargar í upprunalegt horf, en heldur gælunafninu
Borga og þá um leið vísun höfundarins í skáldsögu sína.
8 Sjá nánar um nafnahefð íslendinga í Vesturheimi í grein Haraldar Bessasonar,
„A Few Specimens of North American-Icelandic". Scandinavian Studies 39
(1967): 115-147.
9 Sagan er í tveimur hlutum, „The Man from Snaefellsness" og „The Man from
Snaefellsness: Part 11“ í Miaf Can’t Be Changed Shouldn’t Be Mourned
(Vancouver/Toronto: Douglas & Mclntyre, 1990) 118-46.
lOÞar koma fyrir orðin: amma, Islindingadagurinn, hreppsomagur, bondi,
husmothir, hreppar, utlander, hestur, panacooker, Vinarterta, asta bolur,
hangikjot, hardfisk, Skyr, Rullapilsa, Havamal, skald, fjalkona, Vestur-Islenzk-
ur, godar, huldafolk, kronur, vergild. Rúnar Helgi Vignisson var nýverið með
röð útvarpsþátta í Ríkisútvarpinu: „Sýnt í tvo heimana. Bókmenntir innflytj-
enda og afkomenda þeirra.“ Rúnar hafði m.a. samband við W. D. Valgardson
og innti hann eftir því hvers vegna hann viki sjáanlega frá íslenskri stafsetn-
ingu í þessari sögu. Valgardson skýrði að íslensk hreintungustefna gæti ekki
8
d JffagKðd - TÍMARIT ÞÝÐENDA 1*1997