Jón á Bægisá - 01.04.1997, Síða 11

,Kalda stríðið
Vestur-íslendingar hafa viðhaldið.11 í The Viking Heart og í endur-
minningunum kryddaði Laura ensku frásögnina með íslenskum inn-
skotum. I sjálfsævisögunni koma t.d. fyrir orðin bur, baldering,
hammur (hamur), vinnufolk, badstoffa, husfru og afturganga, en að
auki bregður fyrir stöku setningu og upphrópun á íslensku. Frávik
Lauru frá íslenskri stafsetningu í orðum eins og „hammur" og „bad-
stoffa“ sýna viðleitni til að ná fram réttum framburði hjá enskumæl-
andi lesendum.12 En einnig getur ýmislegt farið úrskeiðis þegar ís-
lensku er skotið inn í enskan texta. Auk skorts á séríslenskri letur-
gerð geta villur slæðst inn með ýmsum hætti, með vanþekkingu
prentsetjara, misminni höfundar eða fljótfærni í prófarkalestri. Lík-
legt er að öll þessi atriði komist á skrið í íslenskri bæn sem Laura rifj-
ar upp í Confessions og Margrét lagfærir í Játningum:
Dröttin biessi mig og mína Drottinn biessi mig og mína
Morgun kveld og nött or, dag, morgun kveld og nótt og dag.
Dröttin vevji vaengi sína Drottinn vefji vængi sína
Míg um lífs of salar hag. (C, 104) veg um lífs og sálar hag. (J, 116)
Margrét færir öll innskot í stafrétta íslensku og því saknaði ég ein-
hverskonar athugasemda um íslenskunotkun höfundar í ágætum for-
mála hennar.
Með kórréttri íslensku hverfur sú vestur-íslenska áferð sem gætir í
íslenskum innskotum í frumtextanum, en hana má að einhverju leyti
varðveita þegar íslenskar setningar í samtölum bera augljós talmáls-
gengið í fjölmenningarlegu samfálagi, enda væri hlutverk rithöfundarins að
sýna raunverulega birtingarmynd málsins. Því sagðist hann stafsetja íslensk
orð eins og þau hljóma í enskumælandi umhverfi í stað þess að beita þeirri
kunnáttu sem hann hefði á málinu og nota íslensku orðabókina sína.
11 Tvö lykilorð smásögunnar gætu staðið óbreytt til að gefa til kynna þá mynd-
breytingu sem orðið hefur á málinu með fjarlægð í tíma og rúmi, og viðhalda
þar með vestur-íslensku áferðinni. Þetta eru orðin „hreppsomagur“ og „ut-
lander", en sagan greinir frá því hvernig ferð Axels Borgfjords til fslands verð-
ur til þess að hann tekst á við fortíðina. Langafi hans varð hreppsómagi og var
sendur gegn vilja sínum til Vesturheims til að létta á sveitinni. Sjálfur var
hann utangarðs í uppvexti meðal Vestur-íslendinga og uppnefndur „utlander"
sökum þess að móðir hans var ekki af íslenskum ættum.
12Rétt stafsetning yrði hinsvegar til þess að orðið „hamur“ yrði „heimur“ og
„badstofa" yrði „badstófa" í enskum framburði. Áhersla Lauru á að gefa
enskumælandi lesendum skýra vísbendingu um réttan framburð á íslenskum
orðum, í stað þess að eltast við íslenska stafsetningarhefð kemur skemmtilega
fram í skáldsögu hennar um Tyrkjaránið, The Dove. Þar hefja íslenskar per-
sónur iðulega setningu með orðinu „eja“. íslenskur lesandi er líklegur til að
draga þá ályktun að „eja“ sé upphrópun fengin að láni frá Alsírbúunum sem
rændu íslendingunum, en í orðskýringum segir höfundur innskotið vera ein-
kennandi fyrir íslendinga. Enda reynist það rétt: þetta er þankainnskotið „ja“.
Framburður ensks lesanda verður „dsja“ ef stafsetningin er rétt, eins og hún
er í Confessions, en með stafsetningunni „eja“ er framburðurinn líklegur til að
hljóma líkt og íslenskt „ja“.
jfev d Jföaguáá - HVAT? TALA THU ISLENZKU?
9