Jón á Bægisá - 01.10.2009, Blaðsíða 43

ASsjd Ijóðið rísa harra
fornritafræðingur, Baldur Hafstað, hefur fjallað um fornkveðskaparbækur
Helga ótilknúinn, ef svo mætti að orði komast.1 Þegar liðið var á fimmta
áratug frá útkomu Maddömunnar brá Helgi sjálfur á það ráð að rita Stofn-
un Arna Magnússonar, höfuðstöðvum íslenskra fræða, bréfkorn og fór
þess á leit að þar á bæ yrði brugðist við þessu riti sem þá var komið út í
annarri útgáfu.
Og frá Stofnuninni bárust loks viðbrögð rúmum 40 árum eftir að
bókin kom fyrst út. Það fór svo að forstöðumaðurinn, Vésteinn Olason,
tók að sér að semja álitsgerð um Maddömuna og birtist hún í Tímariti
Málsogmenningar, fyrstahefti 2007. Eg fjölyrði ekki um þá grein hér enda
óþarfi; Helgi Hálfdanarson brást við henni sjálfur í næsta hefti Tímarits-
ins. Um endurreisn Völuspár segir þar m.a.: „Efnið og formið leiðrétta
hvort annað, og verða hvort um sig því fullkomnara sem dyggilegar er
fylgt þeim vísbendingum sem handritið hefur að geyma.“
Tómlætið um Völuspárskýringar Helga varir enn þótt þessi viðbrögð
úr herbúðum íslenskra fræða hafi verið knúin fram. Sífellt er verið að gefa
Völuspá út og einnig fræðirit um Eddukvæði í mörgum löndum, en hvergi
er minnst á Maddömuna með kýrhausinn. Nær allir vitna í bók Sigurðar
Nordals um Völuspá frá 1923 eða 1952 og oftast er um að ræða sömu til-
vitnanirnar. Þetta eru staðnaðar útgáfur.
Völuspá á betra skilið. Maddaman með kýrhausinn afléttir þessari
stöðnun með árangursríkri könnunaraðferð og skýrri, heildstæðri nið-
urstöðu. Rannsóknir Helga á miðaldakveðskap, einkum á Völuspá, ættu
að vera öllum kærkomið framlag í bókmenntarannsóknum, þar fer hann
nýjar leiðir og varpar skýru ljósi á margt sem áður var hulið.
Eins og áður segir er þessum pistli ætlað að minna á einn þáttinn í fjöl-
þættum rithöfundarferli Helga Hálfdanarsonar, þ.e. umfjöllun hans um
um skáldskap, fornan og nýjan. Þótt þýðingar hans séu ótrúlega miklar
að vöxtum og vandaðar, gaf hann sér líka tíma til að grandskoða og meta
skáldskap frá ýmsum tímum og skrifa um hann.
Enginn verður góður ljóðaþýðandi nema hann hafi ríkan áhuga og
drjúga ánægju af Ijóðalestri. I umfjöllun Helga Hálfdanarsonar um ljóð
skálda kemur glöggt fram skynjun hans á hinum fjölmörgu eigindum
skáldskapar. Hann hefur auga með öllu, formi, inntaki, máli, myndum,
hljómi, litum og látbragði, sálarlífi og umhverfi. Þetta má glöggt sjá í um-
sögn hans um ljóðabækur Snorra Hjartarsonar.2 Það skiptir máli að hljóm-
ur rímorðanna falli að merkingu þeirra, og að fas ljóðmálsins fylgi eftir
1 Baldur Hafstað: „Fræðaþulurinn Helgi Hálfdanarson“. Lesbók Mbl. 5. janúar 2002.
2 „Ég er að blaða í bók“. Tímarit Máls og menningar 1955:1. Molduxi, bls. 193-209.
d AJÚœy/M - AF og frá, ég kann ekki nokkurt erlent tungumál 41