Jón á Bægisá - 01.10.2009, Blaðsíða 32

Sveinn Einarsson
1874, Hamlet Danaprins 1878, Óthelló eða Márann frá Feneyjum 1882 og
loks Rómeó og Júlíu 1887. Sömuleiðis þýddi hann í bundnu máli Manfreð
eftir Byron 1875. Steingrímur Thorsteinsson þýddi svo Lear konung og Ei-
ríkur Magnússon í Cambridge The Tempest og kallaði Storminn. Þetta voru
þýðingar til útgáfu eða í skrifborðsskúffu, því að ekkert það leiksvið var til
á Islandi að menn treystu sér til að ráðast í að sýna þessi stórvirki. Skömmu
síðar bættist Einar skáld Benediktsson í hóp þessara frumherja og þýðir
bæði Brand og Pétur Gaut Ibsens. Og loks Bjarni frá Vogi sem þýðir Fást,
I. hluta eins og leikurinn er kallaður. Þegar Indriði Einarsson, annar hand-
genginn nemandi Sigurðar málara, lét af störfum sem revisor, ríkisend-
urskoðandi, voru það víst dætur hans sem beindu hug hans að því að þýða
verk Shakespeares. Það, meðal annars, varð til þess, að dóttursonur hans
og nafni, Indriði Waage, uppfærði bæði Þrettándakvöld og Vetrarævintýri
1926, og voru það fyrstu sýningar á leikjum Shakespeares á Islandi. Indriði
þýddi að vísu mörg fleiri, en fæstar hafa þær þýðingar verið leiknar nema
ein eða tvær í útvarp. Þá þýddi Sigurður Grímsson Kaupmanninn í Fen-
eyjum fyrir sýningu Leikfélags Reykjavíkur 1945. Og loks, 1949, var ein af
þýðingum séra Matthíasar, Hamlet, leikin í Iðnó.
Þannig stóð þegar Þjóðleikhúsið var opnað. En áður vil ég segja nokk-
ur orð um bundið mál í íslenskum leikritum. Brot eru í Nýársnóttunni
og Hellismönnum, ef ég man rétt, stakhenda, stundum svolítið höktandi
og svo aðrir öllu norrænni bragarhættir. Fyrsti eiginlegi ljóðaleikurinn
var sögulegt leikrit, Teitur eftir Jón Trausta (1903, aldrei leikinn á sviði),
og svo kom auðvitað Dansinn í Hruna eftir Indriða (sýndur 1925). Sam-
anborið við t.d. Norðurlandamenn aðra er þetta nokkuð rýrt. Hugsum til
Oehlenschlágers, Atterboms og fleiri sænskra skálda, Daniels Hjorts eftir
Wecksell hinn sænsk-finnska, að ógleymdum Ibsen, og þar er af mörgu
að taka í fyrri verkum skáldsins. A seinni árum varð vakning í þessa átt í
Bretlandi með skáldum eins og fyrst John Masefield og síðarT.S. Eliot og
Christopher Fry; í Bandaríkjunum reynir Maxwell Anderson sig í þessari
hefð, og svona mætti lengi telja. Skemmst að minnast Cyrano de Bergerac
eftir Rostand, sem nýlega var leikinn á Islandi í fyrsta sinn, hundrað árum
og gott betur eftir að leikurinn kom fyrst fram. Aftur til Islands: Óvin-
urinn í Gullna hliðinu er mjög gefinn fyrir bundið mál og skáldskap. Fleiri
dæmi mætti nefna, en rík hefð er þó engin hér á Islandi.
II. Upphafið
Þjóðleikhúsið sýndi þegar frá upphafi þann metnað að kynna sitthvað af
þeirri klassík sem Islendingar höfðu farið á mis við sakir aðstöðuleysis. Ég
30
á á)Sfíyeöá - Tímarit um þýðingar nr. 13 / 2009