Jón á Bægisá - 01.10.2009, Blaðsíða 39

Að sjd IjóSið rísa hœrra
skálda en Snorra Hjartarsonar enda af nógu að taka samt. Afskipti hans af
erlendum skáldskap beinast einkum að fyrri öldum og öndverðri 20. öld.
Segja má að sérgrein Helga sem ljóðrýnis sé skáldskapur frá þeim tímum
að þeim Snorra Hjartarsyni ogT. S. Eliot meðtöldum og það er ekki smátt
svið.
Háttbundinn kveðskapur er Helga í blóð borinn. En hann hefur á
langri ævi fylgst vel með þróun íslenskrar ljóðlistar allt til okkar stundar.
I grein sem heitir „Loksins dautt“' íjallar hann um form ljóða en titill-
inn vísar auðvitað til frægra ummæla Steins Steinars um hefðbundin ljóð.
Ljóðformið er ekki algildur mælikvarði á gæði skáldskapar enda tekur það
sífellt breytingum í aldanna rás. Helgi vitnar í bók T.S. Eliots On Poetry
andPoets þar sem Eliot fer hörðum orðum um illa ort fríljóð. En um hlut-
deild óbundinna ljóða í íslenskri list skrifar Helgi:
Það er trúa mín, að þrátt fyrir öll gönuhlaup hafi skeið hins óbundna
forms verið íslenzkri ljóðlist til ómetanlegrar hollustu. Það hefur, hvað
sem Eliot segir, gert skáldlegri hugsun hægara um vik að ná tökum
á nýjum tíma. [...] En hvað sem verður og ekki verður, mun íslenzk
bókmenntasaga varðveita meðal gersema sinna hið bezta af því sem ort er
á blómaskeiði hins óbundna ljóðs á síðari áratugum tuttugustu aldar.
Hin nánu kynni Helga af erlendri ljóðagerð hafa að sjálfsögðu veitt hon-
um góða sýn yfir skáldskapinn, gamlan og nýjan, þarámeðal óbundin ljóð.
Mismunandi skáldskaparaðferðir hefur hann gaumgæft, ekki síst í sam-
bandi við eigin ljóðaþýðingar og annarra.2 3 4 Hugleiðingar sínar um gamlan
kveðskap og nýjan setti Helgi fram á afar óvenjulegan hátt árið 1976 um það
leyti sem þýðingar hans á japönskum ljóðum komu út.' Síðsumars á því ári
birtust í Morgunblaðinu nokkrar greinar með skoðanaskiptum þeirra Helga
og Magnúsar Björnssonar sem Helgi kallar vin sinn og frænda af Króknum
(en ekki fermingarbróður sem Hrólfur Sveinsson hinsvegar er, og vinur
og frændi að auki).1 Magnúsi var ofboðið þegar hann las japönsku ljóðin
óbundin í þýðingu Helga. Hann kallar þetta „vítaverð málspjöll“ og telur
að það sé „skylda þýðandans að velja þeim íslenzkt ljóðform við hæfi [...]
Mál er nú einusinni annaðhvort bundið eða laust, þar er ekki þriðja kostar
völ“ segir Magnús. Þarmeð var kominn rökræðugrundvöllur og Helgi svar-
1 Lesbók Mbl. 3. mars 1990. Molduxi 1998, bls. 344-348.
2 „Heilsaði hún mér drottningin". Tímarit Máls og menningar 1978:1. „Tvenns konar
þýðing". Jón á Bntgisá 1995. „Ögn um þýðingar“. Moldnxi 1998, bls. 133-138. Sjá einnig
„Shakespeare á íslandi" í Skírni, haust 1988.
3 Japönsk IjóðJrá liðnum öldum. Heimskringla, Reykjavík, 1976.
4 Greinarnar eru einnig í Molduxa, 1998, bls. 402-414.
AF OG FRAj EG KANN EKKI NOKKURT ERLENT TUNGUMAL 37