Þjóðmál - 01.12.2009, Qupperneq 52

50 Þjóðmál vetur 2009
undirbúnings bókarskrifunum hvernig á því
standi að í þeim hópi skuli ekki vera Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir, fyrrverandi utan­
ríkisráðherra . Í bókinni kemur hún af skiljan­
legum ástæðum ekki síður við sögu en ýmsir
þeir aðrir sem höfðu áhrif á framvinduna
sem leiddi til hrunsins . Og jafnvel þótt
bókin fjalli fyrst og fremst um peninga­ og
valdakerfið innanfrá er það og ótvíræður
veikleiki á umfjölluninni að ekki skuli hafa
verið víðar leitað fanga utan þess . Getur verið
að Styrmir Gunnarsson – eftir áratuga tilveru
í innsta kjarna íslenska valdakerfisins, þar sem
Sjálfstæðisflokkurinn, hvar hann sjálfur var
„innmúraður“, hafði oftar en ekki verið við
stjórnvölinn – geti ekki hugsað á aðra vegu en
þá sem falla að þessum valdahagsmunum?
Eða er hugsanlegt að aðgöngumiðinn að
þess um tilteknu valdahagsmunum útiloki
sam skipti við tiltekinn hóp fólks? Felst í
þessum valdahagsmunum smæð sem útilokar
eða takmarkar aðrar skoðanir? Er það þetta
sem Styrmir Gunnarsson er byrjaður að hug­
leiða?
Pólitísk blinda?
Hvernig stendur á því að Styrmir tilgrein­ir ábendingar og ráðleggingar erlendra
sérfræðinga um ráðstafanir sem grípa þurfti
til í fjármálaheiminum; ráðstafanir sem hefðu
dugað okkur eitthvað til varnar gegn hruni,
en minnist ekki orði á að á Alþingi lágu fyrir
nákvæmlega sömu tillögur og höfðu gert um
árabil . Sjá frásögn af ábendingum Róberts
Z . Alibers, prófessors við Chicago­kóla, (bls .
80) og síðan eigin ábendingar Styrmis (bls .
291) þar sem hann heldur því ranglega fram
að þessi mál hafi aldrei komið af alvöru fram
hér á landi: „Þriðja grundvallarspurningin í
rekstri bankanna er, hvort leyfa eigi starfsemi
við skiptabanka og fjárfestingarbanka undir
sama hatti . Þetta lykilatriði hefur aldrei verið
rætt hér á landi að nokkru ráði .“
Hér hefði Styrmir þurft að kynna sér betur
umræðuna á Alþingi, þingmál sem lögð voru
fram og þær áherslur sem fram komu í um­
ræðu um einkavæðingu bankanna . Síðast
lögð um við Jón Bjarnason fram þingmál
um aðgreiningu bankanna í viðskiptabanka
og fjárfestingarsjóði haustið 2008 . Var það
ekki í fyrsta sinni sem andstæðingar útþenslu
bank anna fluttu mál sitt með þessum hætti á
Alþingi . Fyrst var það gert haustið 2003 .
Þá þykir mér það vera veikleiki af póli­
tískum toga á hvern hátt hann stundum fer
silkihönskum um félaga sína í Sjálfstæðis­
flokknum . Í sumum tilvikum er teiknuð
upp mynd af þeim sem fórnarlömbum fjár­
magnsins eftir að „peningarnir tóku völdin“
eins og Styrmir orðar það (bls . 9, 203 og
víðar) .
Myndin af Davíð
Davíð Oddsson, fyrrverandi forsætis ráð­herra og formaður Sjálfstæðisflokksins,
var maðurinn sem öðrum fremur hafði for­
göngu um að skapa lagarammann, losaði
um höftin . Síðan segir Styrmir að pen inga­
mennirnir hafi tekið völdin en Davíð ekkert
fengið við ráðið í framhaldinu . Svo var komið
á endanum að Davíð og vopnafélagar hans
hafi viðurkennt sín í milli það sem sum okkar
höfðu lengi sagt, nefnilega að við byggjum
orðið „í bófasamfélagi“ (bls . 192) .
Myndin sem dregin er upp af Davíð Odds­
syni í bókinni finnst mér um margt trú verð­
ug . Davíð hygg ég að hafi verið um og ó að
horfa upp á einkavædda fjármálastarfsemi,
pólitískt afkvæmi flokks síns, ummyndast
í óviðráðanlega ófreskju . Um það eru til
marks ummæli hans bæði meðan hann
gegndi embætti forsætisráðherra og síðar sem
seðlabankastjóri . Hvað þetta snertir hygg
ég að Davíð hafi alla tíð verið einlægur og
heiðarlegur . En þá er því ósvarað hvernig á því
stendur að hann lét undir höfuð leggjast að
setja nauðsynlegar lagaskorður og þá má
einnig spyrja söguritarann Styrmi Gunn ars­