Þjóðmál - 01.12.2009, Blaðsíða 78

Þjóðmál - 01.12.2009, Blaðsíða 78
76 Þjóðmál vetur 2009 Jóhannes úr Kötlum Sumir skáldmæltir sósíalistar hvísluðu frem­ur en töluðu um, að vöknað hefði í púðr­ inu, og tóku aðrir því lítt eftir . Jóhannes skáld Jónasson úr Kötlum hafði verið einn ákafasti baráttumaður sósíalismans á Íslandi og ort Stalín og Maó lofkvæði að fornra skálda sið, hvort sem hann hefur ætlast til bragarlauna eða ekki .23 En upp úr miðjum sjötta áratug sóttu efasemdir á Jóhannes, þótt hann forðaðist að deila opinberlega á stjórnarfar í sósíalistaríkj­ unum . Margir íslenskir menntamenn for dæmdu til dæmis ruddalega framkomu valds manna í Ráð stjórnarríkjunum við Boris Pasternak 1958, en Jóhannes færðist undan því að taka afstöðu .24 Þegar hann var spurður ásamt mörgum öðrum kunnum sósíalistum um Skáldatíma Halldórs Kiljans Laxness 1963, þar sem gert var rösklega upp við sósíalismann, kusu þeir félagar að svara engu .25 Hins vegar talaði Jóhannes eitt sinn lengi heima hjá sér við Jón Óskar rithöfund um uppgjör Laxness . Hann sagðist vera vonsvikinn . Ráðstjórnarríkin hefðu brugðist, og nú væri hann í vafa um, hvort sósíalisminn hefði heppnast í Kína . Hann kvaðst ólíkt Laxness aldrei skrifa sinn Skáldatíma . Hann „hefði ekki taugar til þess að hætta á sambandsslit við gamla vini“ .26 Jó hannes sagði svipað, þegar hann hitti Bald­ vin Tryggva son, framkvæmdastjóra Almenna bóka félagsins, í afmælisveislu Stef áns Jónssonar barna bóka höfundar 1965 . Margt hefði reynst rétt, sem andstæðingar komm únismans hefðu haldið fram . „En, Baldvin, hvað á ég að gera?“ spurði hann stillilega . „Þetta eru einu vinir mínir . Ég er kominn á efri ár, og ég get ekki fleygt öllum vinum mínum frá mér .“27 Það, sem Jóhannes úr Kötlum vildi ekki segja berum orðum, lét hann í ljós í kvæðum . Hann sendi frá sér ljóðabókina Ný og nið 1970 . Í einu ljóðanna eru þessi vísuorð, sem lýsa vel hug hans:28 Í lausu lofti titrum við ósjálfbjarga, milli steins og sleggju . Jóhannes úr Kötlum hékk í lausu lofti . Hann hafði misst trúna og ekkert komið þess í stað . Annað kvæði í bókinni hét „Leiksystkin“: Við krakkarnir erum í skollaleik og nú hefur einhver leikið á mig, — hver hefur nú leikið á mig? Skyldi það vera strákurinn frá Gorí eða strákurinn úr Mosfellssveitinni eða strákurinn frá Sjaósjan ellegar kannski stelpurnar? Við blasti, hvert skáldið var að fara: Stalín var fæddur í Gorí, Laxness úr Mosfellssveit og Maó frá Sjaósjan . Jóhannes taldi sig svikinn, blekktan, illa leikinn . Þórarinn Eldjárn Þórarinn Eldjárn hafði jafnan verið talinn vinstrimaður, og hafði hann meðal annars ort skopkvæði um forsvarsmenn undir­ skriftasöfnunarinnar undir kjörorðinu „Varið land“ 1974 . En í viðtali við Tímarit Máls og menningar 1991 sagði Þórarinn, að sósíal ismi væri sameignarstefna og hefði verið fram­ kvæmd í Ráðstjórnarríkjunum . „En svo hefur Jóhannes úr Kötlum .
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100

x

Þjóðmál

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðmál
https://timarit.is/publication/1175

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.