Þjóðmál - 01.12.2009, Side 56

54 Þjóðmál vetur 2009
ræðislegra og tek ég heilshugar undir með
hon um að leyndin sem hvílt hefur yfir Icesave
um fjölluninni og öll meðhöndlun núverandi
ríkisstjórnar á því máli er ámælisverð og ekki í
nokkru samræmi við vinnubrögð sem eiga að
tíðkast í lýðræðisþjóðfélagi .
Þegar Styrmir Gunnarsson tekur ofan
flokks pólitísku gleraugun er hann bestur, eins
góður og hann er slæmur þegar hann hefur
þau á nefinu, eða hvernig er hægt að ætlast
til að eftirfarandi sé tekið alvarlega?: „Segja
má, að kjarninn í þeirri hugmyndafræði, sem
Sjálfstæðisflokkur Davíðs Oddssonar byggði
á, hafi verið að draga úr flokksræðinu og
minnka völd stjórnmálamanna“ (bls .180) .
Þetta kann að vera hugsjón í þeim anda sem
öll valdakerfi tefla stundum fram . En illa passar
þetta við veruleikann . Það þarf talsvert flókna
umgjörð utan um þá menn sem í smæð sinni,
áfergju, og heimóttarskap misnota það sem
okkur er öllum kærast, frelsið . Hagsmunafélag
íslenska valdakerfisins, kerfisins sem Styrmir
gagnrýnir nú, lætur sig litlu varða frelsi allra .
Hugmyndafræðin sem fylgt var og virðist ekki
á undanhaldi felur í sér þá hugsun að frelsi
sem gagnast tilteknum, handföstum, hags­
munum sé gott . Frelsi fjöldans er hins vegar
hug sjón, inntakslaus gangi hún gegn hags­
mun um valdakerfisins . Þeir sem bera eiga
uppi hugsjónina um hið frjálsa samfélag bera
hana bara fyrir sig!
Og hvernig rímar það við veruleikann að
Sjálf stæðisflokkurinn og talsmenn hans óskap­
ist út í sofandi stjórnsýslu og sofandi fjöl­
miðla? Hvað gerðist þegar stjórnsýslustofnan­
ir gagn rýndu ríkisstjórnir Sjálfstæðisflokks­
ins? Eigum við að óska eftir greinargerð frá
Þjóð hags stofnun sálugri eða biðja Stefán
Ólafs son prófessor að segja reynslusögur . Eða
þurfum við að taka saman hvernig beint og
óbeint var grafið undan Ríkisútvarpinu, og
það sem ljótara var, tilteknum starfsmönnum
sem gátu ekki borið hönd fyrir höfuð sér?
Þarf að rifja upp mannasiði valdsins gagnvart
fjölmiðlamönnum?
Frjáls Styrmir?
Þá vil ég vera Styrmi ósammála um það að Íslendingar hafi ekkert upp á að bjóða á
alþjóðavettvangi eftir að við hættum að gegna
hlutverki í Köldu stríði stórveldanna í austri
og vestri (bls .105) . Þessi yfirlýsing rímar vel
við gamla Morgunblaðsritstjórann fyrr á tíð
en illa við húmanistann Styrmi Gunnarsson
sem einnig var ritstjóri . Framlag einstaklinga
og þjóða fer ekki einvörðungu eftir stærð og
völdum heldur því sem þær hafa fram að
færa . Svíþjóð var þannig móralskt stórveldi
í tíð Olofs Palme, nokkuð sem Svíar sýta
nú margir eftir að þjóðin lagðist undir sam­
ræmingarstraujárn Evrópusambandsins .
Þar eru Svíar vissulega stórir og öflugir en
áhrifa litlir . Íslendingar mega aldrei temja
sér þá hugsun örþjóðarinnar sem Styrmir
er hér að hvetja til . Við eigum vissulega
að vera raunsæ á okkar stöðu en ætíð stór
í andanum . Það er ekki fjöldinn sem gerir
hugsjónirnar stórar . Hugsjónin um frelsið er
í okkur og það – frelsið – gerir okkur sterk
sem þjóð . Völd Olofs Palmes voru hverfandi
samanborið við völd Johnsons, en hann var
frjálsari og óttaðist ekki, þorði að hafa sína
eigin skoðun .
Þrátt fyrir gagnrýni mína þykir mér mikill
fengur að bók Styrmis . Hún upplýsir og
er sem fersk hvatning til uppstokkunar og
endur mats .
Styrmir Gunnarsson hefur annað hvort
misst völdin eða afsalað sér völdum – hinum
formlegu völdum . Getur verið að með því hafi
hann öðlast frelsi? Hver getur talað fyrir beinu
lýðræði, gagnsæju þjóðfélagi, að allt sé alltaf
uppi á borði? Svarið er augljóst . Það gerir bara
sá sem hefur engu að tapa . Það gerir sá sem
þarf ekki lengur að taka tillit til valdakerfis
sem byggist fremur á auði en upplýsingu og
viti . Bók Styrmis er vonandi staðfesting á því
að hann sé genginn úr því bjargi . Óttalaus
maður er frjáls .