Þjóðmál - 01.12.2009, Qupperneq 77

Þjóðmál vetur 2009 75
tveir laganemar, Sigurður Líndal og Magnús
Þórðarson, við að þýða bók Djilasar, og gaf
Almenna bókafélagið hana út í janúar 1958 .16
Einar Olgeirsson, formaður Sósíalistaflokksins,
hélt þá sem oftar leshringi um marxisma fyrir
menntaskólanema í bæki stöð flokksins við
Tjarnargötu 20 . Einn menntaskólaneminn, Jón
Baldvin Hanni balsson, spurði Einar, hvernig
bregðast skyldi við þeim vanda, sem Djilas
ræddi um . Einar svaraði því einu til, að menn
yrðu að brynja sig fyrir slíkum efasemdum .
Margur maðurinn hefði gefist upp og svikið í
baráttunni .17 Skömmu síðar, í apríl 1958, fór
framkvæmdastjóri Sósíalistaflokksins, Ingi R .
Helgason sem fulltrúi flokksins á þing komm­
únistaflokks Júgóslavíu í Ljúbljana, og hefur
hann þar fengið ófá tækifæri til að skála við
fangaverði Djilasar .18
Jóhann Hjálmarsson
Jón úr Vör sagði fyrir um það, að hvítar dúfur friðarins, sem flögrað höfðu um síður
Þjóðviljans, yrðu brátt lítt greinanlegar frá
svörtum fuglum hatursins . Haustið 1961 tóku
Kremlverjar skyndilega upp á því í tilrauna skyni
að sprengja kjarnorkusprengjur í Norður­Íshafi .
Mótmæltu Íslendingar harð lega, enda var talin
hætta á, að geislavirkt ryk bærist inn á Norður­
Atlantshafið . Nú brá svo við, að þeir, sem hæst
höfðu galað um frið næstu ár á undan, vildu flestir
ekkert láta hafa eftir sér um þessar sprengingar .
Þetta átti þó ekki við um alla íslenska sósíalista .
Kornungt skáld, Jóhann Hjálmarsson, hafði alist
upp á heimili, þar sem mynd af Stalín hékk upp
á stofuvegg . Hann hafði tekið þátt í heimsmóti
æskunnar í Varsjá 1955 og innritað vini sína
og skáldbræður, Þorstein frá Hamri og Jón frá
Pálmholti, í Æskulýðsfylkinguna, samtök ungra
sósíalista .19 En í nóvember 1961 birti Jóhann
ljóð í Morgunblaðinu, sem hét „Kveðja til Pablo
Neruda“:20
Ský yfir höfðum okkar
óvenjuleg, framandi
morgungjöf lifandi handa .
Picasso teiknaði það varla
í líki hvítrar dúfu .
Kyrrláta nóvemberdaga
gýs land mitt reiði .
Þú og Nazim Hikmet
eigrið hljóðir um stræti
með geislavirkt ryk í augum .
Þjóðir heims fylgja
lofsöngvum ykkar til grafar .
Skáldin Pablo Neruda frá Chile og Nazim
Hikmet frá Tyrklandi höfðu báðir látið að sér
kveða í friðarhreyfingu sósíalista, en merki
hennar var hvít friðardúfa, sem Pablo Picasso
hafði dregið upp . Eftir að ljóð Jóhanns
birtist, snerust sósíalistar gegn honum .
Dagur Sigurð ar son og Jón frá Pálmholti
skömmuðu hann í Þjóðviljanum, og þegar
hann gerðist bók mennta gagnrýnandi Morg­
un blaðsins, var hann uppnefndur „litla skáld
á grænni grein“ .21 Í leiðara Þjóðviljans talaði
Magnús Kjart ansson jafnvel eitt sinn um hið
„kalda glott hundingjans“ Jóhanns Hjálm­
ars sonar .22
Jóhann Hjálmarsson .