Ritröð Guðfræðistofnunar - 01.01.2011, Síða 149

G. Dever (f. 1933) sakað minimalistana um að misnota fornleifafræðina,
horfa framhjá öllu því sem styður frásagnir Biblíunnar af sögu Israels fyrir
babýlónsku herleiðinguna. Inn í átökin blandast svo jafnvel pólitísk viðhorf
nútímans og nefnir Dever dæmi um fræðirit sem standi skuggalega nærri
hreinu Gyðingahatri.
Síðan er hópur fræðimanna þarna mitt á milli og Carol Meyers skipar sér
í þann hóp. Hún hefur reynslu sem fornleifafræðingur og setur það mark
sitt á rit hennar. Kynferði hennar setur og mark sitt á ritið að því leyti að
konum er þar gert hærra undir höfði en í flestum skýringaritum skrifuðum
af körlum. Þetta mun vera fyrsta skýringaritið við Exodus sem kona hefur
skrifað. Ritið sætir því tíðindum og það er tvímælalaust mikill fengur að
því. Það ber vott um staðgóða þekkingu á fræðasviðinu og talar með skýrum
hætti inn í umræður líðandi stundar í fræðasamfélaginu.
Fræðimennirnir á miðjunni viðurkenna að hinar biblíulegu frásagnir eru
ekki sagnfræði. Þeir eru meðvitaðir um að sérhver kynslóð sagnfræðinga
er mótuð af samtíð sinni og það litar niðurstöðurnar. Meyers segir að
bókmenntafræðilegar athuganir hafi leitt í ljós að Exodus sé vandlega
skipulagt ritverk og listrænt að auki. Raunar talar hún oftar en einu sinni
um það sem „meistaraverk“. Hún segir að það eigi við um Exodus eins og
hina hebresku ritningu í heild að bókinni sé ætlað að kenna, boða en ekki
að skrásetja . Ritið kunni að líta út sem sögurit en ekki sé lengur gagnlegt
að líta á ritið sem slíkt. Hún segir að eftir meira en einnar aldar umfangs-
miklar rannsóknir fornleifafræðinga og sérfræðinga í sögu Egyptalands liggi
raunverulega ekkert fyrir sem unnt sé að tengja beint við frásögn Exodus
af dvölinni í Egyptalandi og gríðarlegum fólksflótta í gegnum Sínaí. Erfitt
hefur reynst að hafa upp á stöðum sem nefndir eru í óbyggðagöngunni og
komið hafi í ljós að Kadesh Barnea hafi ekki risið fyrr en á 10. öld f. Kr.
Fornleifafræði innan Israels hafi ekki heldur hjálpað til. Stór innrás utanað-
komandi aðila í Kanaansland fær ekki heldur stuðning fornleifafræðinnar.
Fornleifafræðin leiðir hins vegar í ljós miklar breytingar innan Kanaanslands
þar sem fólk tekur að setjast að í hálendinu og þar rísa á skömmum tíma
fjölmörgir bæir. Margir fræðimenn telja landnemana í hæðunum hafa verið
kanverska borgarbúa.
Þekkt er kenningin um bændauppreisn á kanverskri grundu (Mendehall)
sem hefur hjá mörgum fræðimönnum komið í stað eldri kenninga um
landnám með leiftursókn (í samræmi við frásögn Jósúabókar) eða friðsama
aðlögun í samræmi við það sem lýst er í köflum 1 og 2 í Dómarabók.
147