Milli mála - 01.06.2016, Blaðsíða 294

NOKKUR ORÐ UM ESSEYJUR
294 Milli mála 8/2016
Ásdís R. Magnúsdóttir
Háskóli Íslands
Nokkur orð um esseyjur (Essais)
Michels de Montaigne
Michel Eyquem de Montaigne fæddist árið 1533. Hann var sonur
Pierre, Seigneur de Montaigne, og konu hans Antoinette de Louppes.
Eitt af því sem einkenndi æsku Montaignes var áhugi foreldra hans
á að láta hann læra erlend tungumál frá unga aldri og fyrstu árin var
eingöngu töluð latína við barnið. Fleiri tungumál bættust svo við,
ásamt frönskunni. Montaigne lagði stund á lögfræði og starfaði
meðal annars sem bæjarstjóri í Bordeaux. Hann hóf ritun verksins
Essais árið 1571 og kom fyrsta gerð þess út árið 1580. Þar var að
finna tvo fyrstu hluta esseyjanna en verkið var endurútgefið árið
1588, í endurskoðaðri gerð, ásamt þriðja hluta. Montaigne lést árið
1592 en þá vann hann enn að endurskoðun esseyjanna sem komu út
í lokagerð 1595.
Hér er þýdd XX. esseyja 1. bindis sem ber heitið Que philosopher,
c’est apprendre à mourir eða „Að iðka heimspeki er ígildi þess að læra að
deyja“. Verkið Essais er eitt af þekktustu bókmenntaverkum 16.
aldar og eitt af fyrstu verkum bókmenntasögunnar þar sem höfundur
fjallar um sjálfan sig þótt ekki sé um hefðbundna sjálfsævisögu að
ræða. „Ég sjálfur er efniviður bókar minnar,“ segir höfundurinn í
upphafi verksins og í því fjallar Montaigne um reynslu sína og hugs-
anir sem hann setur í samhengi við samtíma sinn og fornöld, sem var
honum mjög hugleikin og nálæg, eins og fleiri menntamönnum
endur reisnartímans. Aðeins ein þýðing á verkum Montaigne er til á
íslensku og kom hún út hjá tímaritinu Milli mála árið 2013.