Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 109

108
kjósum við að gleyma öðrum. Dæmi um minnisvarða og minnisstaði má
finna í sögunum í Reimleikum í Reykjavík sem nú verða greindar út frá hug-
myndinni um áþreifanleg áhrif menningarlega minnisins í borgarrýminu
og hvernig það einkennist af reimleikum og vofulegri nálægð gleymdra og
þaggaðra minninga.
Alþingi: Átakaflötur í borgarrýminu
Alþingishúsið, og reiturinn sem það stendur á, er lieu de mémoire eða minn-
isvettvangur í skilningi Nora; staður sem þrunginn er táknrænni merkingu
og áþreifanlegt sameiningartákn fyrir íslenska þjóð. En hinsvegar, og um
leið og Austurvöllur sem staðsettur er fyrir framan þinghúsið er helsti
vettvangur hátíðarhalda sem eiga að skapa einingu hjá þjóðinni, er hann
einnig helsti staður pólitískra átaka í borginni. Alþingishúsið og svæðið
í kringum það er því minnisstaður sem einkennist af mótsagnakenndri
merkingu og togstreitu milli hins opinbera minnis annars vegar og þagg-
aðra minninga hins vegar.28
Á undan draugasögunni frá Alþingishúsinu í Reimleikum í Reykjavík
er birtur stuttur kynningartexti um sögu og arkitektónísk einkenni bygg-
ingarinnar, sem ítrekar menningarlegt gildi og mikilvægi hennar í sögu
Íslendinga, en hún var upphaflega reist árið 1881 og átti að minnast þús-
und ára langrar búsetu í landinu.29 Draugasagan sem fylgir kynningartext-
anum veitir nýtt og gotneskt sjónarhorn á annars rótgróinn stað í menn-
ingarvitund borgaranna. Draugasagan byggir á fyrirbæri úr þjóðsagnaarfi
Íslendinga sem, eins og Alþingishúsið, er mikilvægur minnisvettvangur
í menningarlegu minni þjóðarinnar. Hún fjallar um unga fjölmiðlakonu
sem vinnur frameftir eitt kvöldið í húsinu og ákveður fyrir forvitnissakir
að skoða háaloft byggingarinnar. Þar upplifir hún hrollvekjandi stefnumót
við draug, eða það sem í þjóðsögum er kallað „faðmlag við möru“, en
28 Guðmundur Hálfdanarson fjallar um Þingvelli sem minnisstað sem til hátíðar-
brigða er þrunginn þjóðernislegri merkingu til að skapa einingu og koma í veg
fyrir sundrung: „Á hátíðarstundum er þjóðin greinilega enn reiðubúin að gleyma
saman því fjölmarga sem sundrar henni, og það er að mínu mati miklu fremur þessi
vilji til að gleyma en lifandi minningar [...] sem heldur henni saman.“ „Þjóð og
minningar“, Íslenska söguþingið 28. – 31. maí 1997 (Ráðstefnurit), ritstj. Guðmundur
J. Guðmundsson og Eiríkur K. Björnsson, Reykjavík: Sagnfræðistofnun Háskóla
Íslands, 1998, bls. 354–365.
29 Steinar Bragi, „Alþingi“, Reimleikar í Reykjavík, bls. 20.
veRa knútsDóttiR