Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 123

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.10.2016, Page 123
122 veikindum sem birtust í annarri bók hennar, Úr sálarkirnunni. Sú bók er merkileg heimild um hvernig kona af lægri stétt stóð um miðbik tuttug- ustu aldar í stappi við skilningsleysi lækna og tókst sjálf á við veikindi sín og sársauka. Því verður haldið fram að hún hafi í ýmsu farið líkt að og þeir sem nýta sér hugræna atferlismeðferð áður en kenningar um hana náðu útbreiðslu hérlendis. Við greiningu verður leitað í smiðju hugrænna fræða en aðferðir þeirra hafa ekki verið notaðar áður á skrif Málfríðar um sárs- auka og veikindi.4 Slík fræði setja á oddinn að bókmenntafræði eigi ekki einungis að fást við texta heldur taka mið af hvernig hugarstarfsemi jafnt höfunda sem lesenda skapar þá og markar. Fyrir vikið nýtast þau einkar vel sem greiningartæki á sjúkdómsfrásögnum. Áður en fjallað verður um slík- ar frásagnir eftir Málfríði skal fyrst vikið að hugmyndum manna um hvað felst í sársauka, hvernig almennt er fjallað um það óáþreifanlega fyrirbæri og hvernig menn upplifa sársauka annarra. Hvað er sársauki? Erfitt getur verið að henda reiður á hvernig menn skilja sársauka enda birtist hann á margvíslegan hátt og einstaklingar upplifa hann misjafnlega.5 Gott er að hafa að leiðarljósi skilgreiningu Alþjóðlegra samtaka um rannsóknir á honum, The International Association for the Study of Pain (iASP), en hún er svohljóðandi: „Ónotaleg skyn- og tilfinningareynsla er tengd raunveru- legum eða hugsanlegum vefjaskemmdum eða lýst á sama hátt og slíkum skemmdum.“6 Í skilgreiningum iASP segir jafnframt að sársauki sé ætíð 4 Þess ber að geta að fjallað hefur verið um tilfinningaleg viðbrögð lesenda við textabroti eftir Málfríði Einarsdóttur úr Samastað í tilverunni þar sem stuðst var við hugræn fræði. Sjá Bergljót Soffía Kristjánsdóttir, Guðrún Steinþórsdóttir og Sigrún Margrét Guðmundsdóttir, „„mér fanst eg finna til“: um empírískar rannsóknir á bókmenntum og tvær kannanir á tilfinningaviðbrögðum við lestur frásagna“, Ritið 3/2015, bls. 83–111. 5 Útskýring Íslenskrar orðabókar á sársauka er fátækleg en þar eru gefin samheitin „verkur, kvöl, pína“. Svipað er uppi á teningnum ef litið er á orðið þjáning en það er skilgreint með orðunum „kvöl, sársauki“. Mörður Árnason, Íslensk orðabók, Reykjavík: Edda, 2002, bls. 1253 og 1824. 6 „An unpleasant sensory and emotional experience associated with actual or potential tissue damage, or described in terms of such damage.“ David B. Morris, „Narrative, ethics, and pain. Thinking with stories“, Narrative, 2001, bls. 55–77, hér bls. 57. Þess ber að geta að David B. Morris er prófessor emeritus í bókmenntafræði og hefur einkum fengist við rannsóknir á sársauka en meðal lykilverka hans er The Culture of Pain, Berkeley, Los Angeles og London: University of California Press, 1991. guðRún steinþóRsDóttiR
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164
Page 165
Page 166
Page 167
Page 168
Page 169
Page 170
Page 171
Page 172
Page 173
Page 174
Page 175
Page 176
Page 177
Page 178
Page 179
Page 180
Page 181
Page 182
Page 183
Page 184

x

Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar
https://timarit.is/publication/1098

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.