Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Síða 62

62 TMM 2009 · 3
B ó k m e n n t a h á t í ð
Sedaris ekki uppvís að hroka og mannhatri. Hann er beittur en ekki bitur og
þegar upp er staðið er það jafnvel það magnaðasta við sögur hans.
Tilvísanir
1 Brianna Snyder tók viðtal við David Sedaris sem birtist í vikuritinu Hartford Advocate 16. júní
2008. Vefslóð: http://www.hartfordadvocate.com/article.cfm?aid=8297 sótt af netinu 8. júlí
2009.)
2 Wikipedia. Vefslóð: http://en.wikipedia.org/wiki/David_Sedaris. Sótt af netinu 5. júlí 2009.
3 Viðtal í Hartford Advocate.
Gauti Kristmannsson
Með móðurmálið að vopni:
Ngũgĩ wa Thiongh’o
Tungumálið, og þá ekki síst móðurmálið, er tenging mannsins við umhverfi
sitt. Þetta umhverfi er að hluta til náttúran, sem við getum einungis reynt að
skilja fyrir tilstilli tungumálsins, en einkum og sér í lagi menningin í víðum
skilningi, allt sem mennirnir taka sér fyrir hendur, og án tungumálsins væri
hún ekki til. Babelssaga Biblíunnar er þannig ekki aðeins dæmisaga um ofmat
mannsins á sjálfum sér, heldur einnig myndhverf táknsaga um hversu mikið
afl felst í tungumálinu. Guð Gamla testamentisins stöðvaði hina miklu bygg-
ingu með því að rugla tungumál þeirra sem að henni stóðu og útilokaði þann-
ig að þeir gætu unnið saman að einu verki. Guð Nýja testamentisins gerði hins
vegar það kraftaverk að postularnir tóku að tala mörgum tungum og gerði
þeim þannig kleift að breiða út fagnaðarerindi Krists um allan heim.
Rithöfundurinn og baráttumaðurinn fyrir móður málsrétti Afríkubúa eftir
nýlendukúgun undanfarinna alda, Ngũgĩ wa Thiongh’o, áttaði sig endanlega á
mætti móðurmálsins þegar hann sat í Kamiti-öryggisfangelsinu í ættlandi sínu
Keníu árið 1978, en þangað var hann sendur án dóms og laga á gamlársdag árið
áður. Ástæðan var vafalaust sú að hann hafði annars vegar nýlega gefið út
skáldsöguna Petals of Blood þar sem dregin var upp dökk og gagnrýnin mynd
af lífinu í ný-nýlendunni Keníu, en ekki síður, og kannski enn frekar, að hann
hafði ritað leikritið Ngaahika Ndeenda (Ég giftist þegar mér sýnist) ásamt
Ngũgĩ wa Mĩriĩ á móðurmáli þeirra gíkúju og sett upp í fæðingarbæ sínum
Kamĩrĩĩthũ, skammt frá Limuru í Kiambu-héraði. Það sem gerði leikritið
hættulegra en skáldsöguna var einmitt að það var á móðurmáli hinna kúguðu,
sem fengið höfðu yfir sig nýja nýlendukúgara úr innfæddri yfirstétt sem tekið
hafði við valdataumunum af Bretum þegar landið fékk sjálfstæði 1963.
TMM_3_2009.indd 62 8/21/09 11:45:32 AM