Tímarit Máls og menningar - 01.09.2009, Síða 119

„ É g e r l í f , s e m v i l l l i fa , u m va f i n n l í f i s e m v i l l l i fa .“
TMM 2009 · 3 119
verk tungumálsins, um að það „sé landslag sálarinnar og fyrsta landið
hafi týnst þegar fyrsta tungumálið glataðist. En sé barn, af eðla blóði
borið, látið við fæðingu inn í hina upprunalegu þögn muni það er fram
líður mæla á fyrstu tungu heimsins, tungu guðs […] ekki þurfi menn að
heyra nema eitt einasta orð af þessari himnesku tungu [… þá] muni […]
landið rísa úr sæ gleymskunnar. Aðeins eitt orð og heimurinn tekur á sig
rétta mynd“ (B 21–22).
Bjarni tengir hér hugmyndina um byggingu Babelsturnsins, sem olli
því að maðurinn tapaði þeirri stöðu að „[a]llir jarðarbúar töluðu sömu
tungu og notuðu sömu orð“ (1M 11.1), við hugmyndina um endursköp-
un alls í lok tímanna (Opb 21). Afturhvarfið felst í að hverfa inn í þögn-
ina, til upprunans þar sem sköpunarorð Guðs hljómaði fyrst (1M 11–3,
sbr. Jh 1.1–14).30 Sjö árum eftir að konunginum vitraðist þessi sýn fæðir
drottningin dóttur sem á að sinna þessu hlutverki. Hún fæðir hana í
tjörn þar sem koma fyrir frumefnin fjögur, vatn, loft, jörð og eldur, til
að geta af sér fimmta frumefnið, þögnina, sem síðar verður „breytt í
áþreifanlegt, glóandi gull“ (B 26). Konungurinn vill með þessu knýja
fram endurlausn alls og þar með væri hún á hans valdi.
Immanúel hafnar þeim endurlausnarskilningi sem fórnar mennsk-
unni á altari sjálfsréttlætingar. Hann er knúinn áfram af vilja mannsins
um að vera sjálfum sér endurlausnari og Guð. Immanúel (sbr. Guð er
með oss) rís upp og segir: „Það skal aldrei verða meðan ég lifi að systir
mín nýfædd sé lokuð inni í kaldri steinþögninni. Ég mun ávallt gæta
hennar“ (B 31). Immanúel hlýðir boðinu um að gæta systur sinnar (sbr.
1M 4.9). Hann tekur þar með manninn sem einstakling og persónu
fram yfir hugmyndakerfi sem geta af sér dauða og „hjartalausa borg“ (B
31). Immanúel hafnar kröfu samfélags sem réttlætir fórn einstaklingsins
með skírskotun til allsherjar endurlausnar. Í helli þagnarinnar er syst-
irin svipt lífi sínu eða þeim möguleika að fá að þjást og gleðjast. Imm-
anúel rís upp gegn kröfu föður síns og axlar ábyrgð á því lífi sem mann-
inum er trúað fyrir. Hann tekur á sig þjáningu mennskunnar. Ákvörð-
unin kallar yfir Immanúel höfnun samfélagsins, útskúfun og útlegð, en
vegna hennar sækir systirin hann heim í draumum.
Bjarni dregur síðar fram í tveimur ræðum hvernig slík hugmynda-
kerfi geta gert menn blinda á veruleikann.
Tvíhyggja Melkísedeks
Önnur ræðan er í Næturvörður kyrrðarinnar, öðrum kafla. Hana flytur
æðstipresturinn Melkísedek en nafni hans kemur fyrir á nokkrum stöð-
TMM_3_2009.indd 119 8/21/09 11:45:37 AM